Хаҥалас улууһун харахтарынан инбэлииттэр уопсастыбаларын дьоно самаан сайын уонна көмүс күһүн бэлэхтэриттэн сомсон толору туһана олорор дьон. Ол курдук оҕуруот олордон, араас кэрэ сиэдэрэй сибэккилэринэн тиэргэннэрин киэргэтэллэр. Көмүс күһүн өлгөм бэлэҕиттэн бэриһиннэрэн чугас дьоннорун үөрдэллэр.
Бүгүн чөл туруктаах, олоххо тардыһыылаах тулалыыр дьоҥҥо тыыннаах холобур буолар уопсастыбабыт ытык мааны кырдьаҕаһа Зоя Ким туһунан сырдатыам.
Зоя Тимофеевна тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ. 1935 сыллаахха Иркутскай уобаласка уоллаах кыыс оҕо игирэлэр күн сирин көрбүттэрэ. Ийэлэрэ оҕолор биэс ыйдарыгар ыалдьан өлбүтэ. Игирэтин аҥаара уол оҕо 8 сааһыгар оһолго түбэһэн, маска баттатан, бу сиртэн күрэммитэ. Зоя кыракый сааһыттан ийэ тапталын сылааһын билбэккэ улааппыта. Аҕата кыыс чороччу улаатан эрдэҕинэ татаар дьахтарын ойох ылбыта. Төрөппүт ийэлии сылаастык сымнаҕастык сыһыаннаспатар да, киирии ийэ хата сүрдээх асчыт этэ. «Онон ас астыырга киниттэн үөрэммитим» диир Зоя Тимофеевна. Дьоно «дьол көрдүү» Бодойбоҕо көспүттэрэ, оччолорго олох сүрдээх ыарахан этэ, кырыымчыктык олорбуттара. Көмүс көрдүүр карьердарыгар тиийэн хара бадарааны кэһэ сылдьан Зоя көмүс бытархайдарын испиискэ хаатыгар хомуйара. Ону дьоно эккэ, арыыга эргинэллэр эбитэ. Сэрии ыар сылларыгар сут кэмигэр эрэйи көрөн улааппыта, сэрии да кэнниттэн олох чэпчэкитэ суох этэ. Зоя Тимофеевна туох да үчүгэйим суох диэччи. Иккитэ ыал буолан дьон сиэринэн ньирбааччы олоруон саныыра да табыллыбатаҕа этэ. Аһыы утаҕы эккирэтэр дьон түбэһэннэр эрэй бөҕөтүн көрдөрбүттэрэ. Ол да буоллар санаатын түһэрбэккэ кинилэри кытта бииргэ иһэн-аһаан барбатаҕа, оҕолорун тапталынан улаатыннарбыта, үс уоллааҕа. Икки уола улаатан ыал буолан бараннар өлөн ийэ барахсан сүрэҕин аймаабыттара. Биируола Дьокуускайга олорор.
Элбэх сыл устата Зоя Тимофеевна эргиэн эйгэтигэр үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ, пенсияҕа тахсан баран Покровскайдааҕы роддомҥа повардаабыта. Үлэлээбит тэрилтэтэ кинини билигин да үчүгэйдик санаан бырааһынньыктарга эҕэрдэлээн бэлэх туттаран сүрэҕин үөрдэр, санаатын көтөҕөр. 1963 сылтан Покровскайга олорор. Сүөһүлээх, сылгылаах этэ, кус-хаас бөҕөтүн тутара, ону олус үөрэ — манньыйа ахтар. Билигин 1973 сыллаахха тутуллубут мас дьиэтигэр соҕотох олорор. Оҕуруоттаах. Кэриэй омук сиргэ сыстаҕас дииллэрэ чахчы, аҕата кэриэйэтэ. Ол хаана тардан оҕуруот олордор, хортуоппуй араас суордун үүннэрэр, помидор, оҕурсу, моркуоп, сүбүөкүлэ, биэрэс элбэх. Дьиэтин иһэ кыһыннары сибэккилэнэр сибэкки, сайын олбуорун иһэ сибэкки дыргыл сытынан туолар. Сылын ахсын Покровскай куорат күнүгэр ыытыллар дьаарбаҥкаларга кыттан бастыыра, куорат салалтата туттарбыт хартыынатын остуолун үрдүнэн ыйаан туруорар.
Быйыл бэтэрээн 89 сааһын туолар. Бу аҕыйах хонуктааҕыта киниэхэ тиийэ сырыттым. Буоларын курдук Зоя Тимофеевна үөрэ көрүстэ, ас тарда оҕуста-туустаах сыата, миинэ, билиниитэ, оҕуруот араас аһынан сандалыта толору. Хортуоппуйун бэйэтэ хостообут, «алта куулу ороотум, үс күн устата наҕылыччы» диэн күө-дьаа кэпсии олордо. Оҕурсутун, помидорун бэйэтэ эрэ билэр ырысыабынан кыһыҥҥы хаһаас оҥостор. Омуһаҕар уу киирэн эрэйдиир, ону бэйэтэ мотуорунан оботторор, дьиэтин иһэ сииктээх. Таас дьиэҕэ олоҕун тиһэх күннэригэр олоруон саныыр. Социальнай үлэһитэ Н.П.Жукова көмөтүнэн сайын улуустааҕы дьаһалтаҕа таас дьиэ көрдөөн көрдөһүү түһэрбитигэр кыккыраччы аккаас ылан хомойор. Улууһун туһугар үлэ бөҕөнү үлэлээн кэлбит кырдьаҕас хомойуон хомойор.
Нөмүгүгэ олорор уопсастыба группора Татаринова Н.М ахтар: «Покровскай 1 нүөмэрдээх оскуолатыгар (оччолорго ити оскуола мас дьиэ этэ) Нөмүгү оҕолоро сатыы сылдьан үөрэнэллэрэ. Бары кыракыйбыт. Оскуола оҕолоро дьиэлээн иһэн кулинария маҕаһыыныгар таарыйан ааһаллара. Онно Зоя Тимофеевна ас атыылыыра. Бытарыһан киирбит оҕолору көрөн аһынан минньигэс халаачык, бирээнньик туттартаан ыыталыыра. Үтүө санаалаах киһини үтүө тылынан ахтар сиэрдээх», – диир Надежда Михайловна. Бэйэтэ баайбыт былаатын бэлэх ууммута. Ол курдук үтүөнү оҥоруу хаһан да умнуллубат, төптөрү эргийэн кэлэн сүрэҕи үөрдэр, санааны кынаттыыр.
Бу күннэргэ Покровскай куорат коллеһын устудьуоннара кэлэн Зоя Тимофеевна тэлгэһэтин отун охсон, таһан көмөлөстүлэр. Кырдьаҕас киһини үөрдэн үтүө дьыаланы оҥорбуттара махталлаах.
Ольга ВЛАДИМИРОВА, Хаҥалас көрбөттөр уопсастыбаларын бэрэссэдээтэлэ.