Биһиги аҕабыт Герасимов Алексей Петрович 1936 сыллаахха тохсунньу 12 күнүгэр Дьэр нэһилиэгэр Үҥкүр (Ала Тый) диэн сиргэ Герасимов Петр Прокопьевич уонна Заморщикова Аграфена Николаевна дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Аҕата кини биир саастааҕар оһолго өлөн, тулаайах хаалар. Ийэтэ иккистээн Лиханов Иван Ильич диэн киһиэхэ кэргэн тахсан Чапаевка Улахан Алааска олорбуттар. Онно бастакы кылааска үөрэммитэ. Онтон ийэтэ ыалдьан өлөн, 1944-45 сылларга Куудукка олорор эбэтэ Мотуруона (Герасимова Матрена Кононовна) уонна эдьиийэ Марфа Прокопьевна Терентьева иитэ ылбыттара. Уулаах Аан оскуолатыгар киирэн үөрэнэн көрбүтэ да, сылдьара ырааҕынан биир кылаас үөрэнэн баран тохтообута.
Эдьиийигэр ферма үлэтигэр көмөлөһөн, сайын оттоон аҕабыт 11 сааһыгар Карл Маркс аатынан холкуос чилиэнэ буолбута. Кыһынын банаардаах сылдьан, хотон харабыллыыра. Саас ыһыы, күһүн хомуур, кыһын от-мас тиэйиитигэр улахан дьону кытта тэҥҥэ сылдьара. От тиэйэниһэн, куттаммыппын биллэримээри ыллыыр этим диэн кэпсээччи.
1954-1955 сыллардаахха Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр ыҥырыллан Иркутскай уобаласка Усольск куоракка сулууспалаабыта.
1960 сыллаахха дьонун кытта Уулаах Ааҥҥа көһөн кэлбиттэрэ. Онтон ыла «Өктөм» сопхуоска араас үлэҕэ үлэлээбитэ. Кыһыҥҥы кэмҥэ фуражирдыыра, хачыгаардыыра, сайынын оттуура.
Алексей Петрович 30-ча сыл устата көлө-илии звенотун салайааччытынан үлэлээн кэлбитэ. Сайын аайы Үөс Арыыга киирэн ыччат—комсомольскай звенону салайара. Уулаах Аанүгүс оҕото аҕабыт салалтатынан үлэ оскуолатын ааспыттара. От үлэтин олус сатабыллаахтык аттарара, оҕолору саастарынан көрөн от харбааччы, ат сиэтээччи, мустарааччы, онтон кэлин сиппит-хоппут уолаттар аҕабытын кытта от кээһиитигэр сылдьаллара. Үксүн бэйэтэ кэбиһэрэ, кыдамалыыра. Күҥҥэ үс, ардыгар түөрт оту туруораллара.
Отчут оҕолору бастакыттан ходуһаҕа биир да салаа от хаалбат курдук ыраастык харбыырга, кыһаллан үлэлииргэ үөрэтэрэ, бэрээдэги ирдиирэ. Сайын устата ардах эрэ түстэҕинэ дьиэлэригэр кэлэн бараллара. Кини салайбыт көлө-илии звенотугар үлэ оскуолатын ааспыт оҕолор кэлин бэйэлэрэ үтүө үлэһит дьон буолбуттара.
Алексей Петрович кыһынын сүөһү үлэтигэр, эдэр сүөһүнү көрүүгэ таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Кини үлэлиир сылларыгар Уулаах Аан биригээдэтэ ыччат сүөһүнү сайыҥҥы өттүгэр тыаҕа таһааран мэччитэн, элбэх эти государствоҕа туттаран былаанын аһары толорон өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ бастакы сылдьыбыта, кинилэр үлэлэрин уопута киэҥник тарҕаммыта.
1962 сыллаахха туристическай путевканан наҕараадаланан Прибалтика куораттарынан күүлэйдээн кэлбитэ. 1972 сыллааҕы үлэ түмүгүнэн чемпион үрдүк аатын ылан Москва куоракка Норуот Хаһаайыстыбатын Бүтүн Сойуустааҕы быыстапкатыгар (ВДНХ) кыттар үрдүк чиэскэ тиксибитэ. 1964, 1978 сыллардаах үлэ түмүгүнэн коммунистическай үлэ удаарынньыга, 1975, 1983 сылларга “Өктөм” сопхуос Чемпион сүөһү көрөөччүтэ, 1975, 1976 сылларг асоциалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа, 1986, 1990 сылларга оройуоҥҥа от үлэтигэр чемпион этэ. 1990 сылтүмүгүнэн Россия үтүөлээх рационализатора Василий Исаков аатынан анал бириис хаһаайына буолбута. Киниэхэ 1999 сыллаахха “Үлэ бэтэрээнэ”, онтон «Саха өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ» бочуоттаах ааттар иҥэриллибиттэрэ.
Аҕабыт үгүс ахсааннаах Бочуотунай грамоталара, махтали суруктара үлэлээн ааспыт олоҕун туоһулара буолан харыстабыллаахтык ууруллан сыталлар.
Кини бу үрдүк ситиһиилэрэ аҥардас бэйэтин эрэ үлэтин түмүгэ буолбатаҕын үчүгэйдик өйдүүр уонна техникаҕа сыһыана суох буолан, мотоцикл, массыына фондатынан наҕараадаларын дьоҥҥо биэрбитэ. Ол оннугар хойукка диэри тэлиэгэлээх атынан оттуурун ордороро. Үлэттэн аралдьыйан кулуупка тахсан сценкаларга, пьесаҕа оонньуура, олус үчүгэйдик ыллыыра.
Биһиги ийэбитинээн Христина Дмитриевналыын 1966 сыллаахха ыал буолан биэс оҕоломмуттара. Убайым Саша, эдьиийим Аля, быраатым Петя аҕабытыгар Үөс Арыыга киирэн оттоһор этилэр. Биһиги эдьиийбинээн Марталыын ийэбитигэр доҕор буоларбыт. Кулууп иннигэр күн аайы от сводкатын таһааралларын баран көрөрбүт. «Оо, аҕабыт кыайан иһэр» диэн олус үөрэн кэлэрбит. Бастаатаҕына кыһыл былаах өрө күөрэйбит буолара.
Дьоммут оҕо саастарыттан тулаайах, үөрэхтэрэ суох хаалан биһиги үөрэхтээх, идэлээх дьон буоларбыт туһугар бары кыахтарын, санааларын ууран туран үлэлээбиттэригэр, ииппиттэригэр махталбыт муҥура суох. Ийэлээх аҕабыт ааттарын ааттатар, кинилэр олохторун салгыыр ыччаттардаахпыт.
Айталина Кузьмина.