Р.К.Захаров аатынан Күөрдэмнээҕи “Самыртай” музей-комплекс фондатыгар элбэх ахсааннаах маллар ортолоругар биир кыра холбуйа (шкатулка) баар.

Бу холбуйа 1990 сыллардаахха музейы төрүттээччи Роберт Захаров экспонат хомуйар кэмигэр Хачыкаат олохтооҕо Виктор Егоров бэлэхтээбит малларыттан биирдэстэрэ буолар. Виктор Гаврильевич мал историятын кэпсээбэтэх,онон суруллубатах. Холбуйа кээмэйэ: үрдүгэ – 10,5 см., уһуна – 17,5 см., кэтитэ – 13 см. Мас холбуйа саһархай өҥнөөх солотуулаах тимиринэн бүрүллүбүт, хара өҥнөөх синньигэс гына быһыллыбыт чараас тимиринэн эргиччи бөлтөҕөр төбөлөөх тоһоҕонон тиһиллибит. Холбуйа аллараа өттө мас уонна синньигэс тимиринэн эргитиллибит, тоһоҕоломмут. Хаппаҕа икки тимир иэччэхтээх. Ол гынан баран иэччэҕиттэн арахсыбыт (биһиги сабаҕалааһыммытынан тоһоҕото туллубут). Хаппаҕа тас өттүгэр түөрт муннуктарынан хара тимиртэн кырыллан оҥоһуллубут оһуордаах, ортотугар оһуор үрдүгэр кутуу тутаахтаах. Малилин эркинигэр үүнээйи оһуорунан кистэммит күлүүс угар оҥуулаах (күлүүһүн тыла суох). Холбуйа оһуорун сорох элимиэннэрэ тостон түспүттэр.

Бу холбуйа мээнэ холбуйа буолбатах. Холбуйаис өттүгэр бастаан халыҥ кумааҕы, онтон розовай өҥнөөх кумааҕы сыһыарыллыбыт. Холбуйа хаппаҕын ис өттүгэр маҥан өҥнөөх түөрт муннуктуу быһыллыбыт кумааҕыга нууччалыы урукку истиилинэн суруктаах: Михайло Николаевичъ Федоровъ, Покорнейше проситъ пожаловать къ  Ему вь Домъ сего мца (месяца) 15 числа пополудни въ 1 часу забрачной Его…отобедать. Сентября 14. 1824 г.. Бу кумааҕы силимнэммит, сурук үөһэ икки муннугар аанньаллар ойууламмыттар, эргиччи араас өҥүнэн үүнээйи уруһуйунан киэргэтиллибит. Суруга, ойуута киһи хараҕар чуолкайдык көстөр.

Бу суруктан сиэттэрэн холбуйабыт быйыл 2024 сыл балаҕан ыйын 14 күнүгэр 200 сылын туолар эбит. Үйэлээх мал. Оччотугар бу холбуйа ыал буолууну бэлиэтиир күҥҥэ ыҥырыы холбуйа (шкатулка приглашение) буоллаҕа…

Бу мааны малы көрөн олорон элбэх ыйытыы үөскүүр? Холбуйа бу сурук иннинэ оҥоһуллубута буолуо дуо, эбэтэр саҥа оҥоһуллубут холбуйаҕа суругу сыһыарбыттара дуу? Оҥорбут маастар уонна холбуйа хаһаайына ким буолуой? Кимиэхэ анаммытай диэн…

Россияҕа Дьиэ кэргэн сылынан уонна бу урукку үйэ, ыал буолбут туоһу малын киэҥ эйгэҕэ билиһиннэрэр, историяны үөрэтээччилэр холбуйа хаһаайынын билиэхтэрэ дуу, баҕар манна майгынныыр холбуйа баара буолуо дуу диэн санааттан таһаарабыт. Интэриэһиргээбит дьон биһиги VK каналбытыгар билсэргитигэр көрдөһөбүт https://vk.com/kerdem_samyrtay.

Матрена Захарова, “Самыртай” музей-комплекс сэбиэдиссэйэ