90-с сыллар. ССРС ыһыллар. Дойдуга уларыта тутуу сатыылыыр. Бу кэмҥэ Хаҥалас, оччотооҕу өссө Орджоникидзевскай, оройуонугар «Лена маяктара» диэн хаһыат «Өлүөнэ очуостара» ааттанан туспа ис хоһооннонон, үлэһиттэрдэнэн тахсар буолбута. Редакторынан партия оройуоннааҕы кэмитиэтиттэн Николай Рафаилов кэлбитэ, бэрт кылгас кэм иһигэр улуус дьаһалтатыгар хас да хос бэриллэн саҥа редакция тэриллибитэ.
Биир үтүө күн үйэ чиэппэриттэн ордук нуучча тылынан суруйа сылдьыбыт дьон төрөөбүт тылбытынан сайа суруйан, үлэлээн киирэн барбыппыт. Көҥүл үйэ кэлэн көҥүл санааны уу сахалыы сайа этэр кэм дьэ үүммүтэ. Хаҥалас аатын төнүннэрэр түһүлүөннээх суруйуулар, санаа этиитэ тахсыталаан барбыттара. Дьэ, бу кэмҥэ Николай Рафаиловпыт дьаһалтаҕа үлэҕэ ыҥырыллыбыта. Редакторынан Игорь Олесов ананыллыбыта. Кини Николай Семенович ыытар политикатын салҕаабыта, сахалыы тыллаах хаһыаппыт атаҕар тигэтик туруутугар олугу уурбута. Редакциябытын сэттэ сыл салайбыта. Кэлин икки хаһыат биир тэрилтэ буоларыгар сэмэйдик дуоһунаһын атын үлэҕэ барыам диэн миэхэ туран биэрбитэ. Ол эрээри, үлэ булан биэрбэтэхтэрэ, устунан бочуоттаах сынньалаҥҥа олорбута. Онон мин күн бүгүҥҥү диэри буруйдаах курдук сананабын. Дьиҥинэн, өссө да үлэлии сылдьыа эбитэ буолуо, бүгүрү үлэһит киһи.
Игорь Гаврильевич сэрии сылларын оҕото буолар, 1942 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Оскуолаҕа сылдьыаҕыттан тэрийэр дьоҕурдаах, олоххо көхтөөх көрүүлээх ыччат лидера этэ. Өссө кинини улахан артыыс буолуох киһи салайар үлэҕэ салаллан хаалла диэн хомойооччу үгүс, хас да төгүл көрбүттээхпин-истибиттээхпин «Дьулуруйан Ньургун Боотур» олоҥхоттон араас ырыалаах-тойуктаах оруоллары толорорун. Дьэ, куолас, уус-уран тыл-өс олохсуйан хаалбыт киһи этэ диибин.
Игорь Олесов өрөспүүбүлүкэ оскуоланы бүтэрээччилэригэр үлэҕэ тахсыахха, онтон үөрэххэ киириэххэ диэн ыҥырыы таһаарбыттартан биирдэстэрэ этэ, аатырбыт Ленин уордьаннаах Анна Ивановна Тимофеева кылааһыттан, Булгунньахтаах оскуолатыттан «Аартыктар» этилэр. Билигин ол ыччаттартан улууска, өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ биллэр Павел Харитонов, Зинаида Кампеева уо.д.а. чулуу үлэһиттэр бааллар.
Игорь Олесов СГУ филологическай факультетын бүтэрэн баран Покровскай оскуолатыгар иитэр үлэҕэ сэбиэдиссэйинэн үлэлии сылдьан комсомол оройуоннааҕы кэмитиэтин иккис, онтон бастакы сэкиритээринэн талыллыбыта, Хабаровскайдааҕы үрдүкү партийнай оскуола кэнниттэн ССКП Саха уобалаһынааҕы кэмитиэтигэр наукаҕа уонна үөрэх тэрилтэлэригэр инструкторынан, ол быыһыгар 1977 сыллаахтан Саха сиринээҕи кинигэ кыһатыгар кылаабынай редакторынан үлэлии сылдьыбыта, салгыы – 1991 сылга диэри оройуоммут партийнай тэрилтэтин идеологияҕа сэкиритээринэн. Онтон партиябыт эстиитэ – Учуутал дьиэтигэр, «Өлүөнэ очуостара» хаһыаппыт редакторынан. Биһиги көлүөнэ дьон кинини комсомол лидеринэн саныыбыт, эдэрин, эрчимнээҕин, олох үөһүгэр сылдьарын. Эмиэ да хомойобут артыыс буолбатаҕыттан, сырдык уобарастары айар кыаҕа сарбыллыбытыттан.
Редакторбыт саха тылын, үгэстэрин олус бэркэ билэрэ. Биһиги, өр сыл нууччалыы тылынан суруйа үөрэммит дьон, бастаан үлэлиир сылларбытыгар тылбыт мастыйан үгүс эрэйи көрөрбүт да баара. Игорь Гаврильевич Афанасий Яковлевтыын үгүс кэриэтээһинэ суох суруйуубутун саха тылын үөрүйэҕинэн салайтаран көннөрөн ыытар буолаллара.
Хаһыат политикаттан тутулуктанара баар суол, билигин даҕаны. Маннык мунаахсыйар боппуруос-
тарга Игорь Гаврильевич үтүө сүбэтэ, эбэтэр хорсун быһаарыныыта көмөҕө кэлэрэ.
Мин киниттэн олорбут олоҕуттан интервью ылан хаалар саналааҕым туолбатаҕа хомолтолоох. Ол оннугар маннык курус суруйууга тигистим. Онтон олоҕу билбит киһи, ыччат лидерэ кэлэр кэнчээри ыччакка этэн халыаҕа элбэҕэ буолуо этэ дии…
Ол эрээри, олох үөһүгэр сылдьыбыта, ыал буолан, кэргэнинээн учуутал Ксения Прокопьевналыын үс оҕону төрөтөн, сэттэ сиэни, алта хос сиэни бүөбэйдэһэн, даача дьиэ туттан киһи тэҥинэн үлэлээн-хамсаан. Дьоҥҥо үтүө өйдөбүлү хаалларан бардаҕа, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, судаарыстыбаннай үлэ бэтэрээнэ, элбэх мэтээл, бэлиэ, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах наҕараадалар хаһаа-йыттара, Киһи киһитэ Хачыкаат сириттэн төрүттээх Игорь Олесов. Кини олоҕун дьоһун дьон буола улааппыт ыччаттара салгыыллар.
Людмила Аммосова.