Хаҥалас Бочуоттаах олохтооҕо, ССРС култууратын туйгуна Марфа Ивановна баара эбитэ буоллар 90 сааһын туолуо, үөлээннээхтэрин кытары олох үөһүгэр сылдьыа этэ…
Бу Чурапчыттан төрүттээх 1958 сылтан Хаҥалас чулуу дьонун кэккэтигэр киирбит олоххо көхтөөх көрүүлээх далбар-хотун күн сириттэн күрэммитэ төһө да 12 сыл буоллар, ахтар-саныыр дьоно билигин даҕаны элбэҕинулуустааҕы бибилэтиэкэбит «Иһирэх түмсүү» көстүүнэйигэр, уруккунан Сэбиэскэй Конституция күнүгэр, алтыһан ааспыт дьонун ахтыылардаах дьоро тэрээһинэ бигэргэттэ. Оччотооҕу коммунистическай партия ыйыыларын-кэрдиилэрин олоххо киллэрэн тус олоҕу умнан сыраласпыт култуура үлэһиттэрэ, бибилэтиэкэрдэр үгэстэринэн дьоһуннаах салайааччыларын, 28 сыл бибилэтиэкэ дириэктэринэн үлэлээбит Марфа Пермякованы, олус да истиҥник, ыраастык ахтан аастылар. Барахсаттар оччолорго бииргэ үлэлээбит атын да бэтэрээннэрин Елена Охлопкованы, Евдокия Якушеваны, Анна Яковлеваны, Евдокия Никифорованы о.д.а. умнубатылар.
Марфа Ивановна, кырдьык олоҕун үлэтигэр анаабыт киһи этэ. Кини курдук кэлиэгэлэрин туһугар дууһатынан ыалдьар киһи билигин аҕыйах буолуо. «Марфа Ивановна орто үөрэхтээх бэйэбитин үрдүк үөрэххэ ыыталаабыта ээ… Эйэ пуондатыгар үбү хомуйтарара… », «Актыбыыс, хомуньуус бэрдэ кини этэ”, «Саха сирин култуура үлэһиттэрин сийиэһигэр түөртэ талылла сылдьыбыта…», “Марфа Пермякова дьахталлар сэбиэттэрин салайара, V-с сийиэстэригэр кыттыбыта», «Кини үлэлиир кэмигэр 1984 сыллаахха Саха сирин профсоюзтарын Көһөрүллэ сылдьар Кыһыл Знамятын ылбыппыт этэ дии…», «Оройуон, бөһүөлэк Сэбиэтин дьокутаата, кырдьыгы сирэйгэ этэн баран хаалар киһи этэ», «Миигин үлэҕэ ылбыта…», «Оттуубут. Отоннуу сылдьан мунан хаалбыта дии, биэдэрэтин, хата, толорбут этэ…», «Түөртэ араас дьиэлэргэ көһөн түбүгүрбүппүт баара…» — кэпсээн элбэх буолла, махтал тыл салайааччы аатыгар этилиннэ.
Бу күн викторина, тургутук-оонньуу тэрилиннэ – урукку былакааттары ким төһө билэригэр, тэрилтэ историятыгар. Ырыа да ылланна, бэлэх-туһах үбүлүөйдээх бэтэрээннэргэ туттарылынна. Кыракый хамнаска, тымныы дьиэҕэ-уоккаүлэлээбит, аһаҕас массыынанан, тыраахтарынан ыраах сайылыктарга кинигэ тутуурдаах, ырыа-тойук кэһиилээх тиийэр дьон кинилэр этилэр эбээт. Араас мүчүргэннээх сырыылардаах бибилэтиэкэ бэтэрээннэрэ кэллиэгэлэрин олус истиҥник ахтан аһардылар, эдэр үлэһиттэргэ бу Саҥа дьыл иннинээҕи сылаас ахтылҕан аргыстаах көрсүһүүнү тэрийбиттэрин иһин махталлара муҥура суох. Үгэс салҕаныа, Марфа Пермякова аатынан бибилэтиэкэрдэргэ биииэмийэ олохтонуо диэн эрэл баар.
Людмила Аммосова.