Бу курдук төбөлөөх быыстапка Наум Засимов аатынан хартыына галереятыгар, ахсынньы 12 күнүгэр бэрт тэрээһиннээхтик ыытыллан, Покровскайдааҕы оҕо ойуулуур-дьүһүннүүр оскуолаҕа өр сылларга учууталлаабыт биһиги коллегабыт, Саха Сирин норуотун маастара уонна эмчитэ, Иван Монастырев-Тирэх Уйбаан 75 сааһыгар ананан дьону-сэргэни муста.
Быыстапкаҕа Чурапчы улууһуттан бииргэ төрөөбүт эдьиийэ Мария Слепцова, Тирэх Уйбаан саҥаһынаан Светлана Монастыревалыын, киин куораттан ХИФУ закупкаҕа управлениятын салайааччыта Александр Герасимов, Айылҕа харыстабылын миниистирин бастакы солбуйааччыта Дьулустаан Хон, Покровскай куорат аҕа баһылыга Петр Гермогенов, Саха сирин норуотун суруйааччыта Павел Харитонов — Ойуку, Тирэх Уйбаан кэргэнэ Прасковья Павловна оҕолорунаан, аймахтарынаан, бииргэ үлэлээбит коллегалара, доҕотторо кэлэн элбэх үтүө тыллары этэн, ахтан-санаан аастылар.
Үөһээ ахтыллыбытын курдук, Иван Иванович Монастырев, Покровскайдааҕы оҕо ойуулуур-дьүһүннүүр оскуолаҕа аҕыс сыл эҥкилэ суох бэрт тахсыылаахтык үлэлээн, араас аакка-суолга тиксэн сынньалаҥҥа тахсыбыта. Бэйэтэ этэринэн, биһиги оскуолабыт кини муҥутаан өр сыл үлэлээбит тэрилтэтэ буолар диирэ. Ол иһин биһиги коллегабыт Тирэх Уйбаан аата үйэтитиллэрин туһугар, кини туһунан чаас аҥардаах киинэ бэлэмнээн, тэттик икки кинигэни бэчээккэ таһааран, бу быыстапка тэриллиитигэр быһаччы кыттыыны ыламмыт, кини аата салҕыы ааттана, үйэтитиллэ турарыгар улахан суолталаах хардыыны оҥордубут дии саныыбын.
Билэргит курдук айар быыстапканы тэрийии улахан түбүгү, үбү-харчыны эрэйэр. Ол курдук, бастатан туран, Тирэх Уйбаан айар быыстапката, бу тапталлаах кэргэнэ Прасковья Павловна оҕолорунаан Мария уонна Павел Монастыревтар аҕаларын оҥоһуктарын кичэллээхтик көрөн-харайан сылдьар буолан дьон көрүүтүгэр турбутун бэлиэтиэм уонна кинилэргэ махтаныам этэ. Тоҕо диэтэххэ, олоххо араас буолуон сөп, холобура суох буолбут киһи үлэтэ үчүгэйдик көрүллүбэккэ-хараллыбакка алдьаныан-кээрэниэн, ол эбэтэр атыыга, бэлэххэ баран сүтэн-симэлийэн да хаалыан эмиэ сөбө. Ол эрээри доҕорум, коллегам, Тирэх Уйбаан дьиэ кэргэнэ сахалыы тыыннаах, дириҥ толкуйдаах дьон буоланнар аҕаларын аатын үйэтитэр сырдык санаалаахтара биһигини үөрдэр. Ону ааһан, аҕалара тиһэҕэр тиэрдибэтэх ыра санаатын, ол, туспа дьиэ туттан, этиттэриинэн оҥоһуллубут үлэлэр, эмэгэттэр, араас суруктар-бичиктэр дьоҥҥо дьайа, туһалыы туралларын туһугар, дьон-сэргэ сылдьар түмэл-дьиэтин ситэрэн олоххо киллэрэр баҕа санаалаахтар.
Иккиһинэн, биһиги бэлэмнээбит матырыйаалбыт бэчээккэ тахсарыгар, Покровскай куорат аҕа баһылыга Петр Гермогенов үбүнэн көмөлөһөн, быыстапкаҕа кэлбит дьон илии тутуурдаах тарҕаһан үөрүүлэрэ үгүс буолла. Бу үөһээ ааттаммыт дьоҥҥо, быыстапка арыллыытыгар мин оскуолам салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан махтал суруктары туттардым. Онно эбии, кэлбит дьон Тирэх Уйбаан олоҕун туһунан чаас аҥаардаах киинэҕэ кининитыыннаахтыы көрөн, тылларын истэн, кинини баар курдук ылынан махтал тыл үгүһэ этилиннэ. Түгэнинэн туһанан бу бэртээхэй киинэни оҥорбут биһиги оскуолабыт преподавателыгар Аркадий Михайловка, кинигэлэритаҥмыт дизайнербар Николай Харитоновка, быыстапканы,буоларын курдук сатабыллаахтык тэрийбит Людмила Засимоваҕа, ахтыы киэһээтин иилээн-саҕалаан ыыппыт Валентина Колесоваҕа, бэйэм уонна Тирэх Уйбаан дьиэ кэргэнин аатыттан өссө биирдэ хаһыат нөҥүө махталтылларын тиэрдэбин.
Үгүс дьон биир уһулуччу дьоҕурдаахтарынан биллэр-көстөр эбит буоллахтарына, бу күн Уйбаан Уйбаанабыс хас да дьоҕура арылынна. Ол курдук кини,бастатан туран, маска кыһан ойуулуур айылҕаттан айдарыылаах айар дьоҕурдаах худуоһунньук буолара, иккиһинэн, оскуола оҕолорун кэрэҕэ угуйбут уһулуччулаах учуутал быһыытынан, үсүһүнэн, этиттэриилээх хомуһуннаах хоһоонньута, ырыа буолбут хоһоон айааччыта, төрдүһүнэн, үгүс киһиэхэ күүс-көмө, тирэх буолбут, дьон сүгүрүйэр уонна махтанар норуот эмчитэ буоларын кэлбит дьон олуһун диэн сэргээн, сөҕөн-махтайан бардылар.
Тирэх Уйбаан бэйэтин хаһан даҕаны ойууммун диэн этиммэт этэ, кини аҥардас эмчиппин дэнэрэ. Ойууннары кини улахан хомуһуннаах, айылҕаттан айдарыылаах дьоннор курдук сыаналыыра. Ол эрээри Айыы Ойууна Владимир Кондаков туһунан кинигэҕэ бу курдук суруйуу баар «…Былыргы ойууннар толорор сиэрдэринэн-туомнарынан – оҕо тардыыта буолар… Бу улахан сиэр-туом дьиҥ чахчы улуу дьикти буоларын дьон ситэри өйдөөбөккө судургутук ылына сылдьаллар. Бу дьайыыны өйдөөн-дьүүллээн, толкуйдаан көрдөххө, чахчы дьикти, дьиҥнээх улахан алыптаах-хомуһуннаах ойууныытар сиэрэ-туома, нууччалаатахха «чудо» буоллаҕа» — дэнэр («Күн сирин Айыытын ойууна», 154 стр.)
Дьэ бу «чудо» нөҥүө Уйбаан Уйбаанабыс төһө дьоҥҥо оҕо кутун иҥэрэн ыалы дьоллообутун ааҕан сиппэккин, ол туһунун туоһу суруктар дьиэтин иһигэр өрөһөлүү кичэллээхтик кыстанан сыталларын киинэҕэ көрөн аһарбыппыт. Олор истэриттэн бу быыстапка арыллыытыгар, Тирэх Уйбаан көмөтүнэн сиэн диэни билбит эбээ кэпсээнин,холобур курдук, хаһыат ааҕааччыларыгар тиэртэххэ бу курдук.
Чурапчы Одьулуунуттан төрүттээх кэпсээччи, үөлээннээхтэрэ бука быры эбээ-эһээ буолан үөрэ-көтө сылдьалларын туораттан көрөн олуһун диэн ымсыыраруонна эбээ буолуон олуһун диэн күүтэр эбит. Ону баара,кыыһа кэргэнинээн олорбуттара 8 сыл буолбут эрээри, тоҕо эрэ кыайан оҕоломмотор. Кэлин бу эбээ дьүөгэтиттэнХаҥалас улууһугар оҕоломмот дьону оҕолуур эмчит баарынистэн Тирэх Уйбааны булбуттар. Ону Уйбаан бастаан утаа кыыһы кытары телефон нөҥүө кэпсэппит уонна ол туран «эйиэхэ эккэр-сииҥҥэр туох эмит уларыйыы билиннэ дуо?»,— диэн ыйыппыт. Ону кыыс «илиим-атаҕым, этим-сииним хайдах эрэ ип-итии буолан хаалла» диэн соһуйбутун биллэрбит. Ол кэннэ Уйбаан: «Сөп, оннук буоллаҕына эн миэхэ кэлээр, мин эйиэхэ туһалыахпын сөп эбит» диэбит. Болдьоммут күн ийэлээх кыыс уонна күтүөт эмчиккэ тиийбиттэр. Сөҕүөхтэрин иһин, эмчит кинилэр санаабыттарын курдук, кыыһы илиитинэн имэрийэн-томоруйан эмтээбэтэх, кини кыыһы ыраахтан туран кэпсэтэн-ипсэтэн, бэйэтэ билэр күлүүс тылларынан алҕаан эмтээбит уонна эмэгэт туттарбыт. Онон бүппүттэр.
Дьэ ол кэннэ, кэпсээччи түһээтэҕинэ, Тирэх Уйбаан кинисытар оронун таһынан муус-маҕан таҥастаах илэ бэйэтинэн ааһан иһэрин бу баардыы көрбүт. Ону сарсыарда уһуктан баран, «Оо, бадаҕа, кырдьаҕас үлэлээн эрэр быһылаах» дии санаабыт. Ол онон ааспыт. Кэлин алтынньыга Кырдьаҕастар күннэрин диэкки, кыыһа ийэтигэр биир роза сибэкки дьөрбөтүн аҕалан биэрбит, ону кини «аата сүрүн, аны кырдьаммын, биир сиэнэ суох сылдьан, кырдьаҕастар күннэринэн сибэкки ылар буолбуппун эбит» диэн хом санаабыт. Онто баара, кыыһа хат буолбута үс ый буолуор диэри, саха сиэринэн оҕотун харыстаан, ийэтигэр эппэккэ сылдьан баран, бу күн киниэхэ махтанан, эбээ буолаары сылдьарынан эҕэрдэлээн сибэкки бэлэхтээбит эбит. Дьэ бу, кыһалҕалаах дьоҥҥо хайдахтаах курдук үөрүүнүй-көтүүнүй, төһөлөөх тугунан да кэмнэммэт дьолуй?
Бу курдук, Тирэх Уйбаан билигин баара буоллар, төһөлөөх элбэх ыалы дьолунан толоро, саха дьонун ахсаанын элбэтэсылдьыах эбитин сэрэйиэххэ эрэ сөп. Ону баара хамсык ыарыы кинини 71 сааһыгар, өссө да элбэх үтүөнү оҥоруох, туһалыах киһини хам тутан илдьэ барбыта олус хомолтолоох. Ол да буоллар, бу курдук үтүө киһи аата үйэлэргэ ааттана турарын туһугар бу быыстапка уонна ахтыы киэһэтэ тэриллэн, соругун ситэн, билигин да кинини өйдүүр, өйүүр, ытыктыыр дьон баалларын көрдөрөн, тустаах дьону үөртэ уонна кини сайыҥҥы дьиэтэ турар уулуссатын Тирэх Уйбаан аатынан ааттанарыгар, түмэл-дьиэтэ ситэриллэн үлэҕэ киирэригэр эрэли үөскэттэ диэн бу суруйуубун түмүктүүбүн.
Покровскайдааҕы оҕо ойуулуур-дьүһүннүүр оскуола дириэктэрэ, Тирэх Уйбаан доҕоро, коллегата, Александр ХАРИТОНОВ.