Манчаары Баһылай бирииһигэр III спартакиадаҕа

1971 сыл бэс ыйын 23 күнүгэр Дьокуускайга “Спартак” стадион үрдүнэн Манчаары Баһылай бирииһигэр III спартакиада былааҕа көтөҕүллүбүтэ. Спартакиада Саха сиригэр хомсомуол 50 сылыгар анаммыт III спартакиада күрэҕэ ыытыллыбыта.

Спорт 6 көрүҥэр 18 хамаандаттан барыта 400 спортсмен күрэс былдьаспыта. Урукку спартакиадаттан уратытынан хапсаҕайга 15-18 саастаах уолаттар бөлөхтөрө киллэриллибэтэҕэ буолар. Ол оннугар 18-35 диэри, 35-40, 40-45 уонна онтон үөһээ саастаахтар күрэхтэспиттэрэ. Сүүрүүгэ эмиэ ити бөлөхтөргө тус-туһунан дистанциялар киллэриллибиттэрэ.

Ити күн музыка ньиргиэрдээх доҕуһуолунан оройуоннар спортсменнарын колонналара параадтаан киирбиттэрэ. Стадиоҥҥа аан бастаан Урожай общество былааҕын өрө туппутунан Чурапчы аатыттан кэскиллээх тустуук Юрий Андреев киирбитэ. Кини кэнниттэн общества знамятын Саха сирин чулуу спортсменнара Петр Алексеев, аатырбыт сүүрүүк, оҕунан ытыыга күрэхтэһэ кэлбит Татьяна Черноградская, бэтэрээн сүүрүүк, марафонец Степан Кириллин, оҕунан ытааччы эдэркээн спортсменка Раиса Колодезникова күөрэччи тутан киллэрбиттэрэ. Параады баһылаан-көһүлээн икки бастакы спартакиада кыайыылааҕа, Үөһээ Бүлүү спортсменнара киирбиттэрэ. Параады хамаандалааччы, спартакиада кылаабынай судьуйата Валерий Кочнев спортсменнар спартакиада аһыллыытыгар бэлэмнэрин туһунан Урожай общество председателигэр Афанасий Алексеевка арааппардаабыта.

Спартакиаданы аһыы параадын кэнниттэн тута сүүрүүктэр сүүрэн 10000 м Афанасий Илларионов (Чурапчы) үһүс миэстэ, пьедестал үрдүкү кэрдииһигэр тахсыбыта Владимир Слепцов (Уус Алдан) – 32 мүнүүтэ 22сөкүүндэ, иккис Кирилл Никифоров (Үөһээ Бүлүү) тахсыбыта. Сааһырбыт сүүрүктэр үс дистанцияҕа күрэхтэспиттэрэ 35-гэр диэри саастаахтарга 3000 м дьон болҕомтотун тардан Василий Нестерев (Бүлүү) бастыыр. 40 саастаахтарга 1500 м марафоҥҥа Саха сиригэр аатыран сүүрэ сылдьыбыт Андрей Устинов (Үөһээ Бүлүү) – 4 мүнүүтэ 39,8 сөкүүндэнэн кэлэн, кыайталаабыта. Иккиһи Илья Дьячковскай (Чурапчы), үсүһү Иван ИвановКылгас Сис (Үөһээ Бүлүү) буолбута. 45 саастаахтарга 800 м сүүрүүгэ Дмитрий Степанов (Ленинскэй) – 2 мүнүүтэ 20,4 сөкүүндэнэн кэлэн бастыыр. Степан Кириллин (Нам) иккис, үсүһү Дмитрий Дедюкин (Таатта) буолбута.

Атах оонньуутугар

Кылыыга 33 спортсмен кылыйбыта Петр Посельскай (Чурапчы) – 41 м 79 см түһэн үһүс миэстэни көрдөрөр. Финальнай ыстаныы Николай Санников (СГУ) – 44 м 20 см түһэн чемпионнуур. Иккис түмүгү Афанасий Аммосов (личник) – 42 м 85 см түһэн ситиспитэ.

15-18 саастаах уолаттарга Володя Готовцев (Уус Алдан)– 41 м 12 см түһэн чемпионнуур. Ваня Гурьев (Чурапчы) үһүс миэстэлэнэр. Ыстаҥаҕа 20 эдэр уолаттар кыттыбыттара Володя Готовцев (Уус Алдан) – 39 м 17 см ыстаналаан, бастаабыта. Иккис түмүгү Юра Клюцев (Өлүөхүмэ) – 36 м 63 см көрдөрбүтэ, үһүс Володя Керемясов (Чурапчы) буолбута. Эр дьоннорго Николай Санников (СГУ) – 42 м 88 см, Афанасий Аммосов (личник) – иккис, Петр Посельскай (Чурапчы) – үһүс миэстэлэргэ тахсыбыттара.

35-40 саастаахтар бөлөхтөрүгэр 12 спортсментан учуутал Анатолий Тобохов (Бүлүү) – 34 м 65 см түһэн бастыыр. Куобахха, бу да сырыыга Николай Санников (СГУ)36 м 24 см түһэн, Манчаары спартакиадатын үс көрүҥүн чемпионун аатын ылар. Уолаттарга Ваня Гурьев (Чурапчы) – 34 м 09 см түһэн бастаабыта.

Оҕунан ытыыга

Эр дьон биирдиилээн бастыыр иһин 90 м сиртэн сыалы ыппыттара. Чурапчыттан тохсуо буолан кыттыбыттара. Хас биирдии ытааччы үстүү оноҕоһунан 12 сиэрийэ ытыыны оҥорбуттара. Кыайыылааҕы ол сууматынан быһаараллара. Дьахталларга 70 м сиргэ ытыыга Чурапчыттан үс  буолан  күрэхтэспиттэрэ. Мария Прокопьева (Чурапчы) бастыыр, иккис Тамара Стасова (Чурапчы) буолар, Варвара Гаврильева (Мэҥэ Хаҥалас) эрэллээхтик үһүстээбитэ. 50, 30 м ыраахха ытыыга дьахталларга Тамара Стасова (Чурапчы) бастаабыта. Варвара Гаврильева (Мэҥэ Хаҥалас) иккис миэстэни ылбыта. Абсолютнай чемпионынан Мария Прокопьева (Чурапчы) буолбута. ССРС спордун маастара, ааспыт икки спартакиада чемпиона Павел Стасов (Чурапчы) 90, 70 м сиртэн сыалы табыыга бастаабыта. Кини кэнниттэн Чурапчы интернат үөрэнээччитэ Илья  Васильев тахсыбыта. Үһүс миэстэлээх Борис Максимов (Сунтаар) тахсыбыта. Эр дьоҥҥо атах оонньуутун маастара Афанасий Саввинов (Ленинскэй) 70 м ыраахтан ытыыга үһүс, уолаттарга Миша Николаев (Мэҥэ Хаҥалас) иккис миэстэ буолбуттара. Хамаанданан түмүккэ Чурапчы охчуттара, дистанцияҕа кыайаннар, бастаабыттара. Кинилэр кэннилэриттэн Сунтаар, үсүһү Ленинскэй ытааччылара буолбуттара.

Хапсаҕайга

Эр дьоҥҥо 53 киилэҕэ Иван Николаев (Ленинскэй) чемпионнуур, көҥүл тустууга ССРС спордун маастара Иннокентий Морфунов (Чурапчы) иккис, үһүс миэстэҕэ Константин Мандаров (Үөһээ Бүлүү), 58 киилэҕэ Чурапчыттан төрүттээх Степан Игнатьев (Бүлүү) чемпион аатын ылбыта, 64 киилэҕэ хапсаҕай уонна көҥүл тустуу маастара Иннокентий Халдеев (Уус Алдан) бастакы миэстэни ылар, иккискэ Станислав Романов (Чурапчы), үһүскэ Владимир Винокуров (Нам) таҕыстыбыттара, 72 киилэҕэ Анатолий Амвросьев (Сунтаар) тэҥнээҕэ суох буолбута, үһүскэ Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх Клавдий Захаров (Чурапчы) бочуоттаах миэстэҕэ тиксибитэ, 82 киилэҕэ Юрий Марков (Орджоникидзевскай) пьедестал үрдүкү үктэлигэр турбута, иккискэ Петр Калачев (Чурапчы), үһүскэ Валерий Бырдакаров (Үөһээ Бүлүү) буолбуттара. 82 киилэ үөһэ оҕолорго тустан Манчаары икки спартакиадатыгар чемпионнаабыт, Чурапчы хамаандатыгар тустубут Юрий Андреев, Василий Плотниковы (Ленинскэй), Семен Кировы (Орджоникидзевскай) хотуталаан, бастакы миэстэҕэ тахсыбыта. Бу бэрээдэгинэн пьедесталга турбуттара.

35-40 саастаах бэтэрээннэргэ 70, 80 ыйааһыҥҥа Афанасий Мачахов уонна Захар Евсеев (иккиэн Үөһээ Бүлүүлэр) чемпионнаабыттара. 70 киилэҕэ Петр Николаев, 80 киилэҕэ Федор Эверстов (иккиэн Чурапчылар) иккис миэстэҕэ тахсыбыттара. 80 киилэ үөһэ хапсаҕай маастара Сидор Попов (Чурапчы) эрэллээхтик чемпионнаабыта. 40-45 саастаахтарга: 70 киилэҕэ Гаврил Ефимов (Үөһээ Бүлүү) чемпионнаабыта, Саха АССР спордун маастара Петр Старостин (Чурапчы) иккис буолбута. 45 саастарыттан үөһэ бэтэрээннэр: 70 киилэҕэ Егор Федотов (Ленинскэй), 70 киилэ үөһэ Егор Прокопьев (Бүлүү) бастаабыттара. Чурапчы хапсаҕайдьыттара бастыыллар, иккис Үөһээ Бүлүү, үһүс Ленинскэй хамаандалара буолбуттара. Киэһэнэн курулас ардах түһэн абсолютнай чемпион аатын былдьаһыы буолбатаҕа. 1971 сыллаахха хапсаҕайга Саха сирин абсолютнай чемпионун аатын ылар чиэс, айылҕа мэһэйдээн, кимиэхэ даҕаны иҥэриллибэтэҕэ.

Гиирэ анньыытыгар барыта 40-тан тахса спортсменнар тахсыбыттара. Гиирэ ыйааһына, быраабыла быһыытынан, икки бууттаах (32 кг). 60 киилэҕэ икки бастакы спартакиада кыайыылааҕа Александр Хворов Өлүөхүмэ аатыттан кыттан бу да сырыыга кыайыылааҕынан буолар. Иккис миэстэни Гаврил Федоров (Алексеевскай), үсүһү Иннокентий Соловьев (Мэҥэ Хаҥалас) ылбыттара. 70 киилэҕэ Василий Скрябин (Дьокуускай) бастакы, Валерий Бурнашов (Мэҥэ Хаҥалас) иккис, Василий Саввин (Чуррапчы) үһүс буолбуттара. 80 киилэҕэ Виктор Кузьмин (Нам) чемпионнуур. 80 киилэттэн үөһэ  ыйааһыннаахтарга биллиилээх тустуук Виктор Михайлов (Чурапчы) 42 төгүл эмискэ үөһэ анньар, Юрий Шишигин (Мэҥэ Хаҥалас) 40-на. Юрий атын эрчиллиилэргэ ордук анньан эмиэ үһүс төгүлүн Манчаары спартакиадатын кыайыылааҕынан буолбута. Виктор Михайлов иккискэ тахсыбыта.

Мас тардыһыытыгар Манчаары Баһылай түһүлгэтигэр барыта 23 күүстээх күөн көрсүбүтэ. 70 киилэҕэ 12 кыттааччы баара. Андрей Захаров (Дьокуускай) маҥнайгы Манчаары бирииһигэр бастаабытын курдук кыайыан кыайбыта. Иккискэ Никита Степанов (Бүлүү), 70 киилэ үөһэ Петр Степанов 11-дэ көрсүбүтүттэн тоҕус спортсменын кыайан чемпионнуур. Степан Брызгалов (Дьокуускай) иккис, Янков (Өлүөхүмэ) үһүс миэстэлэммитэ.

Уопсай хамаанданан түмүгэ: Баһылай Манчаары бирииһигэр спартакиада көһөрүллэ сылдьар улахан кубогынолус ситиһиилээхтик кыттыбыт Чурапчы оройуон хамаандатыгар туттарбыттара. Иккис Уус Алдан, үһүс Ленинскэй оройуон хамаандалара. Уон бастыҥ хамаанда ахсааныгар киирбиттэрэ: Үөһээ Бүлүү, Мэҥэ Хаҥалас, Бүлүү, Горнай, Дьокуускай, Орджоникидзевскай уонна Нам оройуоннара. Туһааннаах кубоктарынан, дипломнарынан наҕараадаламмыттара.

Василий МОЖУКОВ, СӨ спордун бэтэрээнэ, Покровскай куорат.