Кэпсиэхпин баҕарабын
Ырыаҕа ылланарын курдук сыллар-хонуктар түргэнник да ааһан иһэллэр. Бу олох соторутааҕыта курдук этэ дии, кыра кыргыттар сайылык дьиэтин тула сүүрэкэлии, оонньуу сылдьарбыт. Ол бэйэбит номнуо сэттэ уонус хаарбытын уулларан оҕо-уруу буолан, били мин ийэм этэринии, куоракка киирэн ичигэс таас дьиэҕэ олоробут. Урут маннык олох кэлиэ диэн түһээн да баттаппакка сырыттахпыт.
Биһиги диэн, ол аата биир сиргэ кииммит түспүт, оонньообут, үөрэммит, үлэлээбит, устар олоҕум аргыһа, бииргэ эрэ төрөөбөтөх буруйдаах дьүөгэм, ханнык да түгэҥҥэ өйдөһө-өйөһө сылдьар күндү киһим, улахан дьиэ кэргэн далбар-хотунун Лотова (Иванова) Екатерина Андреевна туһунан тугу саныырбын кыратык суруйан ааһыахпын баҕарабын.
Катям элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ иккис оҕонон төрөөбүтэ. Алтыа бииргэ төрөөбүттэр (4 уол, 2 кыыс). Төрөппүттэрэ боростуой колхуос, сопхуос ыарахан үлэтигэр эҥкилэ суох үтүө суобастаахтык үлэлээн оҕолорун иитэн, үөрэхтээн, ыал оҥортоон баран бу орто дойдуттан бараахтаабыттара… Билигин бииргэ төрөөбүттэр бары оҕо-уруу тэнитэн халыҥ уруу-аймах буолан олороллор.
Кэтириис биһикки дьылҕабыт ити курдук биир диэххэ сөп. Алын сүһүөх кылааһы төрөөбүт дойдубутугар Дьэкэмдэ диэн сиргэ, онтон Кытыл Дьураҕа дьоммутун кытта көһөн кэлэн ахсыһы бүтэриэхпитигэр дылы бииргэ үөрэммиппит.
Кэтириис салҕыы үөрэнэ барбатаҕа. Дьонун көрө, күүс-көмө буола хаалан хаалбыта. Наташа Кириллованы кытта мин онуһу Сиинэҕэ бүтэрэн, ол саҕанааҕы «Оскуола-үлэ-үрдүк үөрэх» бачыыны өйөөн сопхуоспутугар үлэлии хаалбыппыт. Оччолорго биир кэмнээх өйөбүл харчы диэн 70 солк. биэрбиттэрэ, улахан харчы дии санаан үөрүү бөҕөтө буолбуппут.
Дойдубутугар кэлбиппитигэр Кэтирииспит ыанньыксыттыы сылдьара. Үһүөн үс сыл биир хотоҥҥо үлэлээн, үүккэ ылыммыт былааммытын толорон, чиэс-бочуот бөҕө буолар этибит. Олохтоох дьокутаакка тиийэ үүммүппүт. Уой, төһөлөөх ырыа-тойук ылламмыта буолуой — Хороонноох түөлбэбит барахсан билэ сыттаҕа.
Ол эрээри сотору кэминэн олохпут тосту уларыйбыта. Биир сарсыарда хотоммутугар кэлбиппит Катябыт суох, кэлбэтэ. Санаа бөҕөҕө түстүбүт. Онтон кэмниэ-кэнэҕэс үөрбүт-көппүт сирэйдээх кыыспыт тиийэн кэллэ. Биһиги дьэ ыйыталаһыы бөҕө, туох буоллуҥ диэн. Онно дьэ эттэ кэргэн тахсан эрэрин, Лотов Валерий диэн суоппар уолга. Кыыспыт уоран суоппар уолу таптыы сылдьыбытын биһиги билбэккэ сылдьыбыппыт! Туох кистэлэ кэлиэй, Наташа биһикки кыыспытын аһыйан ытааһыннаах эҥин күн этэ…
Дьылҕа-хаан тардыыта диэн итини этэн эрдэхтэрэ буолуо. Олсуоппар уолбут кэлин управляющайга тиийэ үүммүтэ, салайар үлэҕэ олоҕун анаабыта. Дьоллоохтук, иллээхтик олорон биэс оҕону төрөтөн, үөрэттэрэн, барыларын ыал оҥортоон баран Валерий Спиридонович бу дойдуттан ыарахан ыарыыттан барбыта.
Кэтириис төһө да салгыы үөрэммэтэҕин иһин олоҕун, күүһүн-уоҕун, өйүн-санаатын барытын оҕолоругар анаабыта. Ол курдук олох олорон кэллэ. Ону ааһан дьааһылаҕа, уһуйааҥҥа оҕо иитиитигэр олоҕун биэрдэ. Күн бүгүнүгэр дылы, төһө да сааһырдар, оҕолоругар сыстан 16 сиэни, 11 хос сиэни көрсөн, күүс-көмө буола олорор.
Хаһан да «суох» диэн тылы туттубат, “барыта баар, үчүгэйбит” диэн үтүөнү эрэ ырыҥалыыр. Хаһан да дьон туһунан куһаҕаны эппэт, санаабат, үчүгэй өрүтү була сатыыр кэрэ киһи. Биһиги Катябыт бэйэтин көрүнэрин сөбүлүүр – үчүгэй таҥаһы таҥнарын, айылҕаҕа сылдьарын, сири-дойдуну көрөрүн. Оҕолоро барахсаттар ийэлэрин омук дойдуларыгар өрүү илдьэ сылдьаллар, сибэккинэн симииллэр.
Түгэнинэн туһанан, истиҥ дьүөгэбин кэлэн иһэр дьоһун сааскын туоларгынан, Дьахталлар күннэринэн итии истиҥ эҕэрдэбин тириэрдэбин. Өссө да доруобайдык сылдьан оҕолоргор, сиэннэргэр, хос сиэннэригэр дурда-хахха буола сырыт!
Мария БОРИСОВА,
үлэ бэтэрээнэ, Дьокуускай к.