Улахан Ааҥҥа Александр Павлов дириэктэрдээх “Бөртө” сылгы собуотун «Уу көхсө» ферматыгар олус туһалаах, оскуола оҕотугар тыа сирин үлэтин билиһиннэрэр, сыһыарар, үлэни өрө тутар хайысхалаахбастакы агрокуонкурус тэрилиннэ. Манна тохсунньу-олунньу ыйдарга бэлэмнэнии түһүмэхтэрин ааспыт М.Е. Васильева аатынан II Малдьаҕар агрохайысхалаах орто оскуолатын 6, 7, 8, 10 кылаастарын үөрэнээччилэрэ, кылаас салайааччылара, учууталлар уонна “Бөртө” сылгы собуотун үлэһиттэрэ, настаабынньыктар буоллулар. Хамаандаларга сүүмэрдээһини ааспыт 8 оҕо (4 кыыс, 4 уол) талыллыбыттар. Саастарынан 6, 7 кылаас оҕолоро бастакы, 8, 10 кылаас үөрэнээччилэрэ иккис бөлөххө киирбиттэр.
Куонкурус уопсайынан 10 түһүмэхтээх ыытылынна. Оҕолор ынаҕы илиинэн, аппараатынан ыан, ыабыт үүттэрин ыйаан, сыатын быһаардылар. 8-с кылаас үөрэнээччитэ Күннэй Васильева бэрт үөрүйэхтик ыата.
– Мин ийэм манна үлэлиир онон, кинини батыһа сылдьааччыбын, онон ынахха сыстаҕаспын. Болдьоммут бириэмэҕэ 1,800 л ыатым, бу иннинэ бэлэмнэниигэ 2 л ыабытым, — диир үөрэ-көтө Күннэй.
Салгыы оҕолор ньирэйи суосканан аһаттылар, стетоскобунан сүрэҕин тэбиитин иһиллээтилэр, ынах уулааҕын, уута суоҕун баттыалаан быһаардылар, 10 ынах ноһуомун ыраастаатылар, чибынан идентификационнай нүөмэрин быһаардылар, викторина ыйытыктарыгар хоруйдаатылар, түмүккэ сэпэрээтэри ыһыыга-хомуйууга куоталастылар. Манна сытыы-хотуу уолчаан Никита Тапыев бастыҥнарга кииристэ.
— Эбээм Лариса Дмитриевналаахха эрчиллэммин-дьарыктанаммын манна кэлэн күрэхтэһэ сылдьабын. Бу куонкуруска сэпэрээтэри 42.3 сөкүүндэнэн ыстым-хомуйдум, — диэтэ Никита.
Бу курдук сатабыллаах, билиилээх оҕолор бааллара үөрдэр. Оҕо эрдэхтэриттэн сүөһү иитиитин көрө үөрэммит, сыстаҕас буоланнар дэгиттэр сатабыллаахтар. «Бөртө» сылгы собуотун тутаах киһитэ зоотехник-биригэдьиир Ульяна Семенова оҕолору сыаналаата.
— Көрдөххө тыа хаһаайыстыбатыгар туох да сыһыана суох оҕолор маннык куонкуруска кыттыбыттарыгар үөрэбит. Мин санаабар, оҕолор бастакы сырыылара диэтэххэ, олус үчүгэйдик кытыннылар. Киһи сэргиирэ диэн оҕолор баҕалаахтар эбит. Манна кыттаннар интэриэстэрэ да үрдээтэ быһыылаах.
Улахан Ааҥҥа Александр Павлов дириэктэрдээх «Бөртө» сылгы собуота уонна Михаил Павлов салайар икки улахан хаһаайыстыбалара бааллара нэһилиэк сайдарыгарсүрүн тирэҕинэн буолара биллэр. Бу хаһаайыстыбалары кытта оскуола бииргэ дьүөрэлэһэн үлэлиир. Бу туһунан оскуола дириэктэрэ Григорий Сысоев санаатын үллэһиннэ.
— Сүрүннээн «Бөртө» сылгы собуотун кытта сылы эргиччи үлэлиибит. Оҕолор ол инниттэн хотон сиигин, аммиак сытын о.д.а хайысхаҕа научнай хабааннаах элбэх үлэни ыыталлар. Билигин дойдуга сайдыы быһыытынан IT, сыыппара, роботозириваннай хотоннор баар буолан эрэллэр. Биһиги эмиэ бу хайысханы тутуһары толкуйдуубут уонна тыа хаһаайыстыбатын икки улахан салайааччытын кытта итинник хотоннору саатар 50, онтон 100 төбөҕө тутуохха диэн туруорсуу туһунан кэпсэтэбит. Былырыын Москва куоракка агрохайысхалаах оскуолалар Бүтүн Россиятааҕы агрокылаастар Форумнарыгар кыттан турабыт. Онно сыыппара хотоннор тустарынан кэпсээбиттэрэ, үлэ бөҕөтө бара турар эбит. Маннык үлэ биһиги өттүбүтүгэр эмиэ барыахтаах, этэргэ дылы, толору механизациялаах буолуохтаахтар. Ростов уобалаһыгар бааһыналарга үлэлиир тыраахтардары компьютерынан салайа олороллор. Биһиги да бааһыналарбытыгар итинник үлэ барыан сөп. Бу маны барытын оҕолор өйдүүллэр, билэллэр. Оскуолабыт бэйэтэ оҥорон таһаарар буолан Россиятааҕы Тыа хаһаайыстыбатын быыстапкатыгар барыанньалары, пастилалары, борщ тумалаах оҥортолоон илдьибит үс бородууксуйабыт үһүөн кыһыл көмүс мэтээли ылбыттара. Оҕолор билигин тыа хаһаайыстыбатыттан харчы оҥоруохха сөп диэн билэллэр.
Агрокуонкурус кыайыылааҕынан 10-с кылаас үөрэнээччилэрин хамаандата буолла уонна көһө сылдьар куубагы күөрэччи көтөхтүлэр. Кыайыылаахтар мэтээллэринэн, грамоталарынан наҕараадаланнылар. Итини таһынан “Бөртө” сылгы собуота кыайбыт хамаандаҕа балаакка, иккис миэстэ буолбут хамаандаҕа сынньалаҥҥа илдьэ сылдьар остуол бириистэри туттарда. Куонкурус кэҥээн эһиил улуус таһымыгар ыытыллара былааннанна.
Тыа сирин кэнчээритэ, Сахабыт сирин кэскиллэрэ кэнэҕэскитин эмис эти, өлгөм үүтү үрүлүтэн омук быһыытынан симэлийбэт, чөл туруктаах норуот буолар төрдүбүтүн төлкөлөөтүлэр. Бөртөлөр саҕалаабыт тэрээһиннэрэ сыллата сайда-тэнийэ турдун.
Видео: https://t.me/gazetahangalas/35867
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ уонна видеоҕа устуута.