Айар үлэтин үөрэппит киһинэн Тамара Самсонова буолар

Суруйааччы И.П.Никифоров  110 сылыгар

Ураты суоллаах-иистээх, айар ньымалаах суруйаааччы Исай Никифоров (саҕаланыытын көр: https://ханаласгазета.рф/uraty-suollaah-iisteeh-ajar-nymalaah-surujaaachchy-isaj-nikiforov/ )

Биһиги Үөдэйбититтэн төрүттээх филологическай наука кандидата Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар кыһалҕаларыгар научнай-чинчийэр институт үлэһитэ Тамара Петровна Самсонова  Исай Никифоров суруйааччы быһыытынан айар үлэтин ымпыктаан-чымпыктаан үөрэппитэ, ырыппыта, кэлэр көлүөнэлэрбитигэр үйэтитэн хаалларбыта. Хомойуох иһин, бу эдэрчи киһи айар үлэтин  үгэнигэр сылдьан ыарахан ыарыыттан олоҕо быстыбыта.  Биһиги билэрбитинэн, оройуоммут хаһыатыгар Исай Никифоров  аҕыйах эрэ суруйуулара бэчээттэнэн хаалбыта. Бука, хаһыаппыт иэнэ кыра буолан үлэ-хамнас хаамыытын сырдатыыга анаммыт матырыйааллартан ордон кэпсээннэргэ, улахан уочаркаларга  миэстэ  да хаалбатаэбитэ буолуо.


Тамара Самсонова
дойдум киһитэ диэн кэрэхсээн, ытыктаан ылсан үлэтигэр оччотооҕу “Кыым”, “Эдэр большевик” хаһыаттарга, “Чолбон” сурунаалга бэчээттэммит айымньыларыгар тирэммитэ, элбэх архыып докумуоннарын хасыһан,  олору  чинчийэн  сыралаһан туран үлэлээн Исай Никифоровы киэҥ эйгэҕэ хаттаан таһаартарбыт үтүөтэ тугунан да кэмнэммэт. Кини курдук суруйааччы  айар үлэтин  ырытан чинчийбит учуонай билигин көстө илигин кэриэтэ. Тамара Петровна аан бастаан суруйааччы  кэпсээннэрин, уочаркаларын, пьесаларын түмэн “Күн тахсыыта” кинигэтин Дьокуускайга  2014 сыллааххатаһаартарбыта. Бу туһуттан бэркэ сыралаһан  туран айымньыларын  спонсордары булан, 5-Малдьаҕар дьаһалтатын баһылыга Вероника Лотова өйөбүлүнэн “Медиа-Холдинг Якутия” кинигэ кыһатыгар 300 экземплярынан бэчээттэппитэ. Бу кинигэттэн хас даҕаны тэттик кэпсээннэрин, очеркалары биһиги хаһыаппытыгар суруйааччы 100 сылыгар бэчээттээн турабыт.

Тамара Самсонова 2019 сыллаахха  «Наука кинигэ кыһатын Новосибирскайдааҕы салаатын типографиятыгар өссө 11,25 бэчээтинэй лиистээх “Творчество И.П.Никифорова. Проблематика и жанровые особенности” диэн монографията тахсыбыта. Дьэ, манна  учуонай суруйааччы айар үлэтин, айымньыларын араас өттүттэн ырытан суруйбута олус улахан сыаналаах. Бу үлэ тахсыытыгар көмөлөрүн иһин Тамара Самсонова суруйааччы сиэнигэр урбаанньыт Сергей Гребневкэ, Якутсцемент» АО ПХ генеральнай дириэктэригэр Алиш Мамедовка, 5-Малдьаҕар нэһиэлигин баһылыгар Вероника Лотоваҕа,  үөрэҕирии үлэһиттэрин идэлээх сойуустарын кэмитиэтигэр үбүнэн көмөлөрүн иһин махталын биллэрэн турар. Итини сэргэ 2015 сыллаахха  Тамара Петровна “И.П.Никифоров айымньыларын оскуолаҕа үөрэтии» диэн учууталларга аналлаах босуобуйаны таһаартарбыта күн бүгүнүгэр диэри туһалыыр.

Бу үлэлэргэ  наука кандидата  суруйааччы  айар үлэтин араас хайысханан олус дириҥник ырытан   чинчийиитэ киһини эрэ сөхтөрөр. Үөһээ ахтан аһарбытым курдук, биир дойдулаахпыт Исай Никифоров үйэ аҥарыттан ордук кэмигэр бэчээттэнэн тахсыбыт кинигэлэрин билигин бибилэтиэкэлэргэ даҕаны булар уустук. Тамара Самсонова таһаартарбыт Исай Никифоров  “Күн тахсыыта» (2014 с.) кинигэтин кэнниттэн арай биһиги кини сүбэтинэн талааннаах  тылбаасчыттары А.Е. Шапошникованы, Л.С.Борисованы билиһиннэрэн “Солдаты» (“Саллааттар”) тэттик кинигэтин улуустааҕы Кыайыы пуондатыттан үбүлэтэн (оччолорго салайааччынан И. К. Алексеев үлэлиирэ) бэчээттэттэрэн турабыт. Быйыл күһүн кыраайы үөрэтээччибит Прокопий Ноговицын фронтовик-суруйааччы “Кырачаан булчуттар” диэн тэттик, оҕолорго анаан суруйбут соҕотох кинигэтин Кытыл Дьура бибилэтиэкэтиттэн булан үбүлүөйдээх сылынан улуустааҕы бибилэтиэкэбит бэчээтин кыһатыгар улууспут дьаһалтата таһаартараары  сылдьара хайҕаллаах дьыала. Салгыы ити курдук  оройуоммут салалтата олохтоохтук оҥостон, өрөспүүбүлүкэҕэ туруорсан  Исай Никифоров төрөөбүтэ 125 сылыгар бары кинигэлэрин түмэн хас да туомнаантаһаартарары ситиһэрэ  буоллар диэн этиилээхпин.

(Салгыыта бэчээттэниэ).

Людмила Аммосова.