Айталина Васильева «I-кы Малдьаҕар нэһилиэгэ» МТ баһылыга, 1995 сыл балаҕан ыйын 19 күнүгэр Хаҥалас улууһун Булгунньахтаах сэлиэнньэтигэр Федоровтар дьиэ кэргэттэригэр 3 оҕонон күн сирин көрбүтэ. Төрөөбүт сиригэр орто оскуолатын үрүҥ көмүс мэтээлинэн, Дьокуускайдааҕы Хотугу-илиҥҥи федеральнай университет юридическай факультетын кыһыл дипломунан бүтэрбитэ. Онтон Уһук Илиҥҥи федеральнай университекка магистрант-юристка үөрэммит.
Кыра оҕо эрдэҕиттэн үлэҕэ-үөрэххэ тардыһыылаах, көхтөөх, киириилээх-тахсыылаах буолан элбэх ситиһиилэрдээх. Айталина Ивановна Өрөспүүбүлүкэҕэ «Интеллектуальнай сылга» анаммыт күрэх кыайыылааҕа, 2012 сыллаахха Россия эдэр лидердэрин бастыҥа, өрөспүүбүлүкэҕэ кылаатын иһин анал мэтээл хаһаайына, 2020 сылтан I-кы Малдьаҕар нэһилиэгин баһылыга.
— Мин хара маҥнайгыттан үөрэхпин бүтэрэн баран дойдубар кэлэн үлэлиир баҕалаах этим. Үлэбин саҕалыырбар дьаһалтаҕа испэсэлииһинэн киирбитим. Онтон быыбарга кыттан, дьонум итэҕэлин ылан бу үһүссылын баһылыктыы сылдьабын. Мин оҕо да сылдьан күүстээх общественница этим. Ол курдук, оскуола президенэ буола сылдьыбытым, туох баар ыытыллар олимпиадаларга, күрэхтэргэ барытыгар көхтөөхтүк кыттарым. Ити барыта оҕоҕо бэрээдэги олохтуур, күҥҥүн-дьылгын туһалаахтык былааннанарга үөрэтэр. Миигиттэн наар «баһылыктыыр ыарахан, хайдах санаммыккыный» диэн ыйыталлар. Мин санаабар, ханнык баҕар үлэҕэ ыарахаттары көрсөҕүн, ол да буоллар киһи бэйэтин санаата күүстээх буоллаҕына, туохтан да толлубакка иннин диэкибаран иһиэхтээх. Дьиҥэр, киин куоракка талаһар туохкуһаҕана суох, ол да буоллар, эдэр сааска, үлэлиир-хамныыр эрдэххэ күүһү-уоҕу төрөөбүт дойдуга аныыр ордук. Оччоҕо эрэ нэһилиэктэрбит сайдыылаах буолуохтара.
Билигин Булгунньахтаах олохтоохторо туризм эйгэтигэр үлэлэрин кэҥэтэллэригэр талаһабыт. Биһиэхэ үгүспүт тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар. Оннук урбаанньыттары мунньан, былаан оҥостон, инникитин сынньанар дьиэлэри-уоттары тутууга, сервис өттүн сайыннарыыга үлэлэһиэхтээхпит. Туристическай оператордары кытта кэпсэтэн I-кы Малдьаҕар сирин-уотун билиһиннэрэн тур тэрийиэхтээхпит. Манна анаан дьаһалтаҕа анал испэсэлиистээхпит, кини бу туризм хайысхатыгар үлэлэһэр.Үчүгэйэ диэн, киин куораттан кэлэр суол-иис баар, ононсалгыы сайдыы бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах.
2021 сылтан балаҕан ыйын үһүс өрөбүлүгэр, күһүҥҥү үлэ үмүрүйбүтүн кэннэ, нэһилиэк күнүн тэрийэн ыытабыт. Былырыын хаһааҥҥытааҕар да киэҥ хабааннаахтык букүммүтүн бэлиэтээбиппит. Булгунньахтаах уруут-уруккуттан хортуоппуй олордуутунан дьарыктанар дьонунан биллэр. Билигин да хас биирдии ыал хортуоппуйутуох баар аймах-билэ дьонноругар тиксэр гына өлгөмнүк үүннэрэллэр. Онон хортуоппуйбутун өрө тутан, саамай элбэх ыһаарылааһыны тэрийэн, дьоҥҥо-сэргэҕэ амсатарга санаммыппыт. Бастатан туран анал улахан хомордоох сакаастаабытым. Буолар күнүгэр, дьэ астаатыбыт уоннасаамай элбэх хортуоппуйу ыһаарылаан рекорд олохтоотубут. Бу тэрээһиммит интернет ситимигэр киэҥник тарҕаммыта. Быйыл эмиэ тугу интириэһинэйи толкуйдаан ыыппыт киһи диэн санаалаахпыт.
2024 сылга биһиги улууспутугар уонна нэһилиэкпитигэр Оҕо саас уонна дьиэ кэргэн сыла биллэрилиннэ. Саҥа оҕо уһуйаанын тутуутун былааннаабыппыт ыраатта, баҕа санаабыт дьэ туолан дьыалабыт хамнаата. Билигин тутуу инвестиционнай бырагыраамаҕа киирэн, өрөспүүбүлүкэттэн үбүлэнэн, 100 миэстэлээх уһуйаан бастакы сыбаайалара түһэн тураллар. Онон, бу сыл бүтүүтэ, саҥа дьиэҕэ киирэрбитин эрэллээхтик күүтэбит.
Өссө биир ситиһиибит – сэлиэнньэҕэ сайыҥҥы уу ситимин тардыы. Үс ууну оборор ыстаансыйалаах, үс улахан емкостаах, 36 килэмиэтирдээх уһуннаах уу ситимин киллэрэн сайыҥҥы өттүгэр үлэлэттибит. Манна олохтоохтор улахан күүс-көмө буоллулар, субуотунньук тэрийэн, 300-тэн тахса киһи хас киэһэ аайы турба тардыллар дьааматын хаспыттара. Күргүөмнээх үлэ түмүгэр 540 дьиэҕэ уу ситимэ киирдэ. Бу хамсааһын эмиэ рекордка хапсан өрөспүүбүлүкэҕэ саамай уһун уу ситимэ диэн буолбута, — диэн баһылык нэһилиэккэ ыытыллар үлэни кэпсээтэ.
Айталина таһаарыылаах үлэһит, дьаһалталаах баһылык эрэ буолбатах, кини түөрт оҕолоох Васильевтар дьиэ кэргэттэрин күн күбэй ийэлэрэ. Иллэҥ кэмигэр үҥкүүлүүрүн, спордунан дьарыктанарын сөбүлүүр.
— Үөрэммит оскуолабар оҕолорго анаан лидердэр куруһуоктарын тэрийэбин. Барыта 16 оҕо сылдьар, 5-тэн 10-с кылааска диэри. Араас туһалаах дьыала-куола тэрийэргэ, сатаан дьону кытта кэпсэтэргэ, бэйэ-бэйэни өйдөһөргө, дьон иннигэр саҥарарга-иҥэрэргэ, бэйэни салайыныыга, эппиэтинэстээх буоларга уо. д.а. үөрэтэбин.
Бу күннэргэ муус аннынан балыктыы барыахтаахпыт. Онноыраас салгыҥҥа сынньанан, балыктаан, умнуллубат түгэннэри атаарыахтара дии саныыбын. Маны таһынан оҕолор бэйэлэрэ интернет ситимигэр видео-блогтаахтар, билигин онно анаан нэһилиэк тэрилтэлэрин кэрийэн тэттик сонуннары уста сылдьаллар. Маннык курдук иллэҥ кэммин атаарабын, — диэн үөрэ-көтө Айталина Ивановна үлэтин туһунан кэпсээтэ.
Эдэр, кэрэ салайааччыга сааскы маҥнайгы бырааһынньыгынан эҕэрдэни, үлэтигэр ситиһиилэри, инники былааннара туоларыгар уонна дьонугар-сэргэтигэрбары үтүөнү баҕарабыт.
Татьяна Владимирова.