Кыайыыны уһансыбыттар
Мин эбээм Матрена Егоровна Калитина 1935 сыллаахха муус устар 20 күнүгэр Орджоникидзевскай оройуон, билиҥҥитэ Хаҥалас улууһун Үөдэй нэһилиэгэр эбэҥки дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэр аҕыс этилэр. Эбээм төрүттэрэ бары удьуор булчуттар.
Эбээм аҕата Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. 1942 сыллаахха сэриигэ ыҥырыллан барбыт. Эбээм 7 саастааҕар дьиэ дьиэлиир, кыра быраатын көрөр, чэй өрөр, ас астыыр эбит. Ийэтэ, эбээтэ бултуу бараллара. Сэрии кэмэ буолан оскуолаҕа үөрэммэтэх, сылдьан эрэ бэйэтэ ааҕа, суруйа үөрэммит. Ити кэмҥэ кинилэр Буотамаҕа олорбуттар. Табанан көһө сылдьан, балаакка туруоран олороллор эбит.
Аҕата сэрииттэн 1945 сыллаахха эргиллэн кэлбитин кэннээбээм 13 сааһыттан бултуу үөрэммит. 1951 сылтан колхуос чилиэнэ буолбут. Колхуоска араас үлэни үлэлээбит: саас оҕуһунан сир хорутуута, сайын от үлэтэ, отчуттарга ас астааһына. Онтон кыһынын дуогабардаһан булт кэмэ бүтүөр диэри бултуура. Былаан быһыытынан тииҥ, кырынаас, солобуй тириитин туттараллара. Саамай элбээбитэ, тозовка саанан биир күн 32 тииҥи өлөрбүт. Улахан булка — эһэҕэ, тайахха эмиэ сылдьыбыт. Эбээм кадровай булчут буолан1957 сыллаахха өрөспүүбүлүкэтээҕи булчуттар слеттарыгар кыттыбыт, Почетнай грамотанан уонна «Звезда» диэн хары чаһытынан наҕараадаламмыт. 1960 сыллаахха алтынньы 6 күнүгэр үчүгэй үлэтин иһин оройуоннааҕы кэмпириэнсийэҕэ сылдьыбыт. Хайҕал суругунан уонна көстүүм таҥаһынан наҕараадаламмыт.
Эбээм Матрена Егоровна өр сыллаах үлэтин иһин 1989 сыллаахха «Үлэ бэтэрээнэ» диэн мэтээлинэн, 1998 сыллаахха «Аҕа дойду сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 2004 сыллаахха «Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ» буолбута. Кыайыы үбүлүөйдээх мэтээллэрин тутан үөрбүтэ.
Калитина Даша, М.Е.Васильева аатынан 2-с Малдьаҕар орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ.