Ырыа — олох аргыһа. Ырыа — истиҥ санаа иэйиитэ. Кырдьык даҕаны ырыа киһи сүргэтин көтөҕөр, күүскэр күүс киллэрэр курдук. Хас биирдии киһи сөбүлүүр ырыалаах буолар. Төрөөбүт дойдуга анаммыт ырыалар киһини олус долгуталлар, киэҥ нэлэмэн төрөөбүт дойдуҥ кэрэ көстүүлэрин көрө айаҥҥа турунуоххун баҕараҕын. Күн күбэй ийэҕэ анаммыт ырыалар киһи сүрэҕин ортотунан ааһаллар. Ааспыт оҕо сааскар төнүннэрэр аптаахтар. Киһи былыр да, билигин да ырыа аргыстаах. «Саха оҕуһун мииннин да ырыаһыт» диэн уос номоҕо буолбут этии кырдьыктааҕар сөбүлэһэбин.
Биһиги төрөөбүт дойдубут Тумулбут кэрэ айылҕатын көрө олорон киһи эрэ ырыа ыллыах курдук. Нэһилиэкпит үгүс дьоно ырыа аргыстаах сылдьаллар: ким эрэ иһигэр ыллыы сылдьар, ким эрэ ырыа айар, онтон ким эрэ дьоҥҥо-сэргэҕэ анаан сыанаҕа тахсан ыллыыр. Быйыл «Кытыл далбардара» ансаамбылбыт тэриллибитэ үбүлүөйдээх 25 сыла. Нэһилиэк дьахталларын ансаамбылын төрүттээччинэн Альбина Петровна Максимова буолар. Ансаамбылбыт тэриллиэҕиттэн ыллыыр ырыабытын баянынан доҕуһуоллуур Егор Егорович Максимовка махталбыт улахан. Кини нэһилиэккэ «Эркин» эр дьон квартетын тэрийбитэ. Онон Максимовтар дьиэ кэргэн ырыа аргыстаахыал буолаллар.
Ансаамбыл салайааччытынан Надежда Шадрина 25 сыл устата ис сүрэҕиттэн үлэлээн кэллэ. Надежда Михайловна дьиэ кэргэнэ эмиэ ырыа куттаах. Оҕолоро бары ыллыыллар, сиэннэр да ырыа аргыстаах дьон буола улаатыахтара диэн эрэллээхпин.
«Кытыл далбардара» ансаамбыл уонна «Эркин» эр дьон квартета нэһилиэккэ ыытыллар араас тэрээһиннэргэ мэлдьитин күүс-көмө буолаллар. Кинилэр улуус араас куонкурустарыгар кытталлар, бириистээх миэстэҕэ тиксэллэр. Ансаамбыл маҥнайгы састаабыгар ыллаабыт бэтэрээннэрбитин уонна билигин ыллыы-туойа сылдьар далбардары бука барыгытын үбүлүөйдээх бэлиэ күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин, кытаанах доруобуйаны, элбэх үөрүүлээх түгэннэри, тус олоххутугар дьолу-соргунубаҕарабын!
Лидия Христофорова, Тумул нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.