Олоҥхо ыһыаҕа
Быйыл Нерюнгри куоракка ыытыллыахтаах XV Олоҥхо ыһыаҕар аналлаах эрэгийиэннээҕи научнай-методическай кэмпириэнсийэ бэрт тэрээһиннээхтик ааста.
Иенгра сэлиэнньэтин орто оскуолатыгар бу кэмпириэнсийэ кыттыылаахтарын СӨ Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта, Олоҥхо национальнай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, Нерюнгри оройуонун Аҕа баһылыга Роман Щегельняк уоттаах-төлөннөөх тыллары этэн үөрүүлээхтик арыйдылар. Олохтоохтор уус-уран оҥоһуктарын быыстапката тэрилиннэ, эбэҥки норуотун маастардара оҥоһуктарын сырдатан маастар-кылаас көрдөрдүлэр, төрүт астарын амсатан күндүлээтилэр.А.С. Пушкин аатынан Култуура киинигэр кэмпириэнсийэ уонна Нерюнгри куоратын диаспоралара кыттыылаах олус сэргэх кэнсиэри бары дуоһуйа көрөн, сүргэбит көтөҕүлүннэ.
Иккис күн кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара сиэксийэлэринэн арахсан ким дакылаакка, ким маастар-кылааска дьарыктанныбыт. Ол курдук, мин 10-с сиэксийэҕэ кыттан “Ийэ олоҥхоһут Егор Кардашевскай “Уол Дугуй Бухатыыр” олоҥхотун үйэтиппит Баһылай Илларионов” дакылааппын аахтым. “Эркээни эдэр сааһа” норуодунай үҥкүү ансаамбылын салайааччыта Василиса Романова “Хаҥалас улуустарын түөлбэ оһуокайын араастара” дакылаатынан маастар-кылаас көрдөрдө. “Арчы Дьиэтэ”норуот айымньытын киинин уус-уран салайааччыта Мотрена Гаврильева Хаҥалас улууһугар ыытыллыбыт VIII Олоҥхо ыһыаҕын тэрээһиннэрин сырдатта.
Бастакы күнтэн норуот маастардара оҥоһуктарын быыстапката турда, биһиги улууспут аатыттан норуот маастардарбыт, Нөмүгү олохтоохторо Дора Игнатьева, Антонина Гермогенова кытыннылар, кыра оҥоһуктарын атыылаатылар, маастар-кылаас ыыттылар.
Бу күннэргэ быыс-арыт булан маастар кылаастарга кыттан сэргэхсийдибит, барыта биир сиргэ буолбут буолан олус табыгастаах.
Государственнай куукула тыйаатырыгар “Иччитэх тыйаатыр иччитэ” диэн ааттаах киһи сүрүн баттыыр испэктээх көрдүбүт, артыыстар оруолларын олус итэҕэтиилээхтик оонньоон, сорох-сорохтор, эппит сааһа арылынна. Ол кэннэ “Хомуур олоҥхо” бырайыагынан этнографическай кииҥҥэ өрөспүүбүлүкэбит араас муннуктарыттан кэлбит олоҥхоһуттар тута быһа тардан олоҥхолоон дьоллоһоттулар.
Кэмпириэнсийэ түмүгүнэн пленарнай чаас буолла. СӨкултуураҕа миниистирин солбуйааччыта Мария Турантаева манна барыта 2000 тахса киһи кыттыыны ылла диэн сүргэтэ көтөҕүллэн туран биллэрдэ, тэрээһини үрдүктүк сыаналаата.
Олоҥхо ыһыаҕын сүрүн режиссера Руслан Тараховскай ыһыах ыытыллар сирин бэркэ талбыккыт диэн хайҕаата уонна кэмпириэнсийэҕэ бэлэмнээхтэриттэн үөрэн, элбэх омук холбоһон, уутуйан олорор сиригэр Олоҥхо Ыһыаҕа үрдүк таһымнаахтык ааһыа диэн эрэннэрдэ.
Хаҥалас улууһун Олоҥхо ыһыаҕар таҥас күрэһин ыытарга эппиэтинэстээх гыннылар, онон дьэ, бары биир сомоҕо буолан, билиҥҥиттэн дьаһанан бэлэмнэниэхпитин наада.
Буоларын курдук ыһыах сүрүн үлэтин култуура үлэһиттэрэ сүгэллэр, Нерюнгри оройуонун култууратын салайааччыта биир дойдулаахпыт, Булгунньахтаахтан төрүттээх Туйаара Петрова анан бэркэ дьаһанан үлэлии сылдьарын көрөн астынныбыт. Онон кыыспытыгар эппиэтинэстээх үлэтигэр ситиһиилэри баҕардыбыт, туох кыалларынан сүбэ-ама буолан көмө буолуохпут диэн эрэннэрдибит, улуус баһылыгын э.т. Василий Андреев аатыттан эҕэрдэ сурук туттардыбыт, Арчы Дьиэтин аатыттан кинигэлэрбитин бэлэх ууннубут.
Барҕа махтал тылларын этэбит бу кэмпириэнсийэни тэрийсибит СӨ Олоҥхо Ассоциациятын сүрүн үлэһиттэригэр, Олоҥхо институтун бары үлэһиттэригэр, үрдүк таһымнаахтык көрсүбүт Нерюнгри куорат салалтатыгар, олохтоохторугар, улууспут дьаһалтатыгар, култуура салалтатыгар.
Устар ууну сомоҕолуур Олоҥхобут ыһыаҕар бары тутуспутунан, ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан, кыттыыны ылан Хаҥаласпыт аатын ааттатан, өрөгөйбүт үрдээтин! Аны сайын дьарҕаа балык бэлиэлээх Нерюнгри куората эйэлээх олоҕу түстүүр Добун ыһыаҕа барыбытын күүтэр.
Лидия Харитонова