Ой орто оскуолатын базатыгар 1995 сыллаахха РАН чилиэн-кэрэспэдьиэнэ СӨ НА академига Никита Соломонов салайыытынан «Эллэйаада» үөрэнээччилэр комплекснай научнай-чинчийэр экспедициялара тэриллибитэ. Экспедиция Өлүөнэ орто сүнньүн сирин-уотун, тулалыыр эйгэтин, история уонна айылҕа пааматынньыктарын, кыраайы үөрэтиигэ-чинчийиигэ тэриллибитэ.
Бу сыллар тухары историябыгар уонна айылҕабытыгар сыһыаннаах хатыламмат сэдэх матырыйааллар хомулуннулар. Баларга тирэнэн элбэхнаучнай дакылааттар суруллан научнай-практическай кэмпириэнсийэлэргэ ааҕыллыбыттара, көрдөрүллүбүттэрэ. Оҕолорбут палеонтологическай уонна археологическай экспедицияларга булбут сорох сэдэх матырыйааллара Археология уонна этнография, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Мамонт түмэллэригэр бэриллибиттэрэ.
Биһиги оҕолорбут араас харысхаларынан Бүтүн россиятааҕы, аандойдутааҕы кэмпириэнсийэлэргэ ситиһиилээхтик кытталлар. Экспедиция үлэтин туһунан тэттик научнай-популярнай, уус-уран киинэлэр уһуллубуттара, фото-быыстапкалар тэриллибиттэрэ. Бу барыта ыччаттарбытын тулалыыр эйгэни, айылҕаны харыстыырга, уруккуну ытыктыырга, Ийэ дойдуну таптыырга үөрэтэр, дойдумсах, инники кэскил туһунан толкуйдуур, олоххо көхтөөх дьону иитэн таһаарарга уһуйар.
Варвара СТЕПАНОВА, А.В.Дмитриев аатынан Ой орто оскуолатын иитэрүлэҕэ дириэктэри солбуйааччы.