Бу дьикти тыыннаах дьоро киэһэ Покровскайга «Саргы түһүлгэтэ» култуура киинигэр тэрилиннэ. Худуоһунньук идэлээх Галина Семенова 20 сыл тухары араас идэлээх далбар хотуттары уруһуй кэрэ эйгэтигэр уһуйан кэллэ уонна кинилэри кытары биир дойдулаахтарыгар үбүлүөйдээх күнүнэн улахан быыстапканы Наум Засимов аатынан хартыына галереятыгар туруорда.
Киһи дьоҕура талаана муҥура суох. Ардыгар бэрт кыраттан дьикти иэйии дууһабытыгар киирэн айар-тутар уйулҕаҥ уһуктар. Ону күөдьүтэр эриэккэс киһинэн Тумултан төрүттээх Галина Семенова буолар. Биллэн турар, кэлин элбэх баҕалаахтан араас биричиинэнэн бэрт ахсааннаахтара, тулуурдаахтара, дьулуурдаахтара, тыыппалаахтара хаалаллар, киһини толкуйдатар, кэрэхсэтэр, абылыыр күүстээх айымньылары бэлэхтииллэр.
Хаҥаласка «Орхидея» самодеятельнай худуоһунньуктар устуудьуйалара биллибитэ ыраатта. Араас тэрээһиннэрбитигэр, улууспут, өрөспүүбүлүкэ общественнай олоҕор кыттыбыттара сүүрбэ сыл буолла. Кэлин уон сылга «орхидеялар» дойдуга тапталы, ытыктабылы иҥэрэр, иитэр ураты дьайыылаах олорон ааспыт историябытын сэгэтэр, толкуйдатар түрдьэ-хартыыналары оҥорон сөхтөрдүлэр. Элбэх чинчийии үлэни ыытан кинилэр Хаҥаласпыт дьоһун дьоннорун, олохпут ааспыт кэрдиис кэмнэрин сырдатан кэпсиир айымньыларын көрдөрүүлэрэ умнуллубат түгэҥҥэ кубулуйан билиибитин хаҥатан кэллилэр. Ол курдук, өйдүүбүт саха биир бастакы композитора, биир дойдулаахпыт, репрессия ыар содулугар түбэһэн умнулла быһыытыйан сылдьыбыт Адам Скрябин төрөөбүтэ 125 сылыгар кини айар үлэтин, олоҕун кэпсиир быыстапканы тэрийбиттэрин. Умнуллубат харах уулаах ахтыылардаах Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Ленинград куоракка театральнай устуудьуйаҕа Саха сириттэн талыллан үөрэнэ барбыт биир дойдулаах устудьуон ыччаттарбыт блокада сылларыгар уустук дьылҕаларын чахчыларга, аймахтарын ахтыыларыгар тирэнэн киистэнэн хоһуйууларын быыстапката. Ону сэргэ Олоҥхо ыһыахтарыгар, үбүлүөйдээх улахан тэрээһиннэрбитигэр Хаҥаластан урукку үйэлэргэ Россия империятын ыраахтааҕыларыгар тиийэ баран бүтүн саха норуотун интэриэһин туруорса сылдьыбыт историческай личностарбыт, Саха өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннаһын турууласпыт, инники сайдыытын түстээбит Бастакы Президеммит Михаил Николаев, Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтарын үтүө ааттарын өйдөбүлүгэр уо.д.а. быыстапкаларын.
Айар талааннаахтарбыт нэһилиэктэргэ маастар- кылаастары тэрийэллэр
Кинилэр бу сылларга сырдык санаанан, Айыы тыынынан салайтаран сылдьар дьоһун иллээх кэлэктиип буоллулар. Бииргэ пленэрдэргэ сылдьаллар, нэһилиэктэргэ тиийэн уруһуйдуур баҕалаахтарга маастар- кылаастары ыыталлар, уопуттарын атастаһаллар. Ол иһин да буолуо, бу үтүө күҥҥэ «орхидеялары», кини салайааччытын Галина Дмитриевнаны эҕэрдэлии Ойтон «Айар кут», Өктөмтөн «Арылы кустук», Күөрдэмтэн, Тумултан, Уулаах Аантан о.д.а. сэлиэнньэлэртэн түмсүүлэр бүтүн дэлэгээссийэлэринэн кэлэн тыл маанытын этэн бардылар. Тумул баһылыга Сахаяна Лукина Галина Семеноваҕа нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕун аатын иҥэрбиттэрин иһитиннэрдэ. Бу күн «орхидеялар» көтөх муҥунан букеттары туттулар.
Бэлиэтээн аһарбытым курдук, самодеятельнай худуоһунньуктарбыт общественнай олоххо көхтөөхтүк кытталлар, оҕолору кытары үлэлииллэр, лааҕырдары тэрийсэллэр. Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар, кинилэр дьиэ кэргэттэригэр көмөлөһөн хартыыналарын аукциоҥҥа туруоран үбүнэн көмөлөһөллөр. Дьэ, маннык үлэлииллэр, олороллор далбар хотуттарбыт, кинилэр уһуйааччылара Галина Семенова. Кэлэктиип икки чилиэнэ — Валентина Тармаева, Светлана Егорова — Россия худуоһунньуктарын айар Сойууһун уонна аан дойдутааҕы худуоһунньуктар федерацияларын чилиэннэрэ буола үүннүлэр.
Бу киэһээ сылаас тыллар Валентина Васильева, Лариса Константинова, Марфа Самсонова,Валентина Ефремова, Тамара Свинобоева, Галина Архипова, Ольга Амбросова, Зинаида Аргунова, Галина Ильина, Лариса Далбараева олохтон барбыт Ирина Иринеева о.д.а. ааттарыгар этилиннилэр. Дьэ уонна манна барытыгар көҕүлээччинэн Россия худуоһунньуктарын айар Сойууһун чилиэнэ, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, култууратын туйгуна, маастар-педагог, РФ президенин «Россия бастыҥ педагога» гранын ылбыт Галина Семенова буолар. Үтүө дьыаланы энтузиастар инники диэки сыҕарыталлар диэн баар. Галина Дмитриевнаҕа, этэргэ дылы, таҥара талааны хадаҕалаабыт киһитэ. Ол эрээри ону таба туһанарга эмиэ дьулуур, бүгүрү үлэһит буолуу ирдэнэрин билэбит.
Быыстапкаҕа турбут сэмэй үлэлэрин (буклеттар, уран оҥоһуктар) аттыгар наҕараадаларын ортотугар биһиги улууспут дьаһалтатын суруйар дьоҥҥо олохтообут суруйааччы, тылбаасчыт М.Д.Дьячковскай аатынан уонна хаһыаппыт фронтовик- суруналыыс И.П. Никифоров аатынан бириэмийэтин лауреаттара буолбут дипломнарын көрөн астынным. Галина Дмитриевна бу сыллар тухары култуура сонуннарынан көмөлөһө сылдьар общественнай кэрэспэдьиэммит буоларын билэҕит.
Үбүлүөйдээх дьоммутун улуус, Покровскай куорат, Тумул дьаһалталарыттан, тэрилтэлэртэн кэлэн эҕэрдэлээтилэр. Култуура управлениетын салайааччыта Сергей Павлов Галина Дмитриевнаҕа өрөспүүбүлүкэ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин Бочуотунай грамотатын, улуустан култуура сайдыытыгар кылаатын сыаналаан анал бэлиэни туттарда.
Тэрээһини Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырын артыыстара Феодосия Шахурдина, Григорий Петров , норуот маастара Ньургун Александров о.д.а. ырыаларынан киэргэттилэр. Тэрээһин Нөмүгүттэн биллиилээх ырыаһыт, алгысчыт, учуутал Полина Семенова алгыстаах тойугунан түмүктэннэ. Кини «Хаҥалас айар талааннаах мааны далбар хотуттара,сирдээҕи олох аанньаллара, үөрүҥ- көтүҥ, дьоллонуҥ!» диэн сүргэни көтөҕөр тыллардаах ырыата саҥа ситиһиилэргэ кынаттыы турдаҕа.
Түмүкпэр «орхидеялар» быыстапкаларын кэлэн билсиҥ, сыаналааҥ диэн ыҥырабын!
Людмила Аммосова.
Ааптар видеоҕа, хаартыскаҕа түһэриилэрэ.