История кэрэһиттэринэн, саҥа көлүөнэни иитээччилэринэн учууталларбыт буолаллар. Быйыл Хаҥалас 30-тан тахса педагогическай династияларын, 40-ча учуутал дьиэ кэргэттэрин VII сүлүөккэ И.М. Яковлев аатынан Покровскайдааҕы орто оскуола түмтэ.
Сүлүөт Хаҥаласка бастакы үөрэх кыһата арыллан үөрэхтээһин ситимэ тэриллибитин 150 сылын чэрчитинэн ыытылынна.
Хаҥаласка 1874 сыллаахха Өктөм сиригэр Ново-Троицкай таҥара дьиэтин аттыгар Алексеевскай норуодунай училище арыллыаҕыттан хас да көлүөнэ дьоммут үөрэх, билии суолунан хардыылыыллар, кэскил, сайдыы туһугар педагогтар сыралаһаллар.
Покровскай 1 №-дээх оскуолата бу күн чулуу учууталлары ырыанан, үҥкүүнэн, театрализованнай туруорунан көрүстэ. Оскуола дириэктэрэ, педдинастия баһылыга Спиридон Шишигин, улууска үөрэх салаатын салайар Павел Аргунов, сүлүөтү тэрийиини көҕүлээбит педагог Тамара Поповаэҕэрдэ тылларын эттилэр.
Педагогическай сүлүөт быйыл сэттис төгүлүн ыытыллар «Педагогические династии – творцы и свидетели истории»диэн бырайыак Хаҥаласка үөрэх кыһата баар буолуута 125 сылыттан саҕаланан быйыл үйэ чиэппэрэ үлэлээн, айан-тутан кэлбитин туһунан мустубут дьоҥҥо үөрэх салалтатыттан Людмила Ефимова сиһилии сырдатта.
Бастакы сүлүөт 1999 сыл саас тэриллибититтэн бүгүҥҥэ диэри бу тэрээһин педагогическай династиялар баай уопуттарын, айымньылаах үлэтин тарҕатыыга сүдү оруоллааҕын бэлиэтээн туран Людмила Ильинична хас биирдии тэрээһин ураты түгэннэрдээх этин ахтан ааста — өрөспүүбүлүкэҕэ аан бастаан маннык хамсааһын тахсыбытынан анал бэлиэ олохтоммутун, «Педагогические династии Хангаласского улуса: опыт, традиции, новаторство», «Хангаласское образование: лучшие проекты и практики» кинигэлэр, «Хангаласское образование»сурунаал тахсыыларынан, Учууталга пааматынньык туруоруллубутунан арыалламмытын бэлиэтээн аһарда. Үөрэхтээһиҥҥэ ситиһии үгүс.
2018 сыллаахха дьыалабыай прием быһыытынан педдинастия бэрэстэбиитэлэ, РФ үтүөлээх учуутала Юлия Кардашевская тэрийсибит бэһис сүлүөтүн, 2019 сыллаахха Мохсоҕоллооххо Тимофеевтар-Лыткиннар түөрт көлүөнэ педагогтар династияларын көмөтүнэн ааспыт алтыс сүлүөтүнэн, бу Россия 600 педдинастиятынан талыллан бастыҥ ааттаммыт дьоммутунан киэн туттабыт диэн бэлиэтээн ааста уонна быйыл икки педагогическай династия эбиллибитин – Ойтон учуутал Адамовтар, Покровскайтан Алексеевтар-Габышевтар өрөспүүбүлүкэҕэ баар буолтарын иһитиннэрдэ.
Көлүөнэлэр көрсүһэллэр
Бу күн педдинастиялар бэрэстэбиитэллэрэ научнай-методическай, сырдатар хайысхалаах араас уруоктары, айар көрсүһүүлэри, маастар-кылаастары ыыттылар, «Көлүөнэлэр кэпсэтиилэрэ» пресс-конференция олус сэргэхтик эдэр учууталлар, педкылаастарга үөрэнэр оҕолор, бэтэрээннэр кыттыылаах аастылар.
Ол курдук, Шадриннар, Кардашевскайдар, Тимофеевтар-Лыткиннар, Лукиновтар, Дыраховтар, Платоновтар о.д.а. педдинастиялар бэрэстэбиитэллэрэ аныгылыы араас форматтаах көрсүһүүлэри тэрийдилэр, опыттарын үллэһиннилэр, саҥа көрүүлэрин билиһиннэрдилэр.
Көлүөнэлэр көрсүһүүлэригэр пресс-кэмпириэнсийэ сэргэхтик ааста. Педдинастиялар баһылыктарыгар эдэр учууталлар, бастакы оскуола Суруналыыстыка Академиятын кэрэспэдьиэннэрэ, педкылаастар оҕолоро сонун ыйытыылары биэрдилэр – учууталлар бэйэлэрин оҕолорун хайдах иитэллэригэр, көлүөнэлэр өйдөһүүлэригэр тиийэ.
Бу күн сүлүөтү түмүктүүр үөрүүлээх түгэҥҥэ 2014 сыллаахха үөрэх салаатынан олохтоммут көһөрүллэ сылдьар чороону Дыраховтар педдинастиялара 1912 сылтан үөрэҕэрии сайдыытыгар сүдү кылааттаах Лукиновтарга туттарда. Чулуу педагогтар наҕараадалары туттулар.
— Маннык көрсүһүүлэр эдэр учууталларга элбэҕи биэрэллэр. Астынным. Олох ураты эйгэҕэ киирэн таҕыстым. Кэрэхсии көрдүм бэтэрээн педагогтар эдэрдии уоттаах харахтарын, эрчим эбиммиккэ дылы буоллум. Оҕо, билии туһугар үлэлээн кэлбит дьоммут – олоххо үтүө холобур, — диэтэ сөҕө-махтайа эбии үөрэхтээһин эйгэтигэр үлэлии сылдьар эдэр педагог Александра Федотова.
Кырдьык даҕаны, эдэр киһиэхэ олоххо суолу тэлэр, үйэлэртэн кэлбит сыаннастары иҥэрэр учуутал буолар. Онно дьоһун холобурунан инники иһээччи педагогическай династияларбыт.
Людмила Аммосова.