Сыллата тупса турар Покровскайбытыгар дьону-сэргэни түмэр холбоһуктар, кулууптар үксүүллэр. «Сүрэх сылааһа» кэрэ аҥаардар кулууптарын, «Көмүлүөк» эбээлэр түмсүүлэрин туһунан кэпсэтиилэри элбэхтэ истэр буоллубут. Маны толкуйдаан, сүүрэн-көтөн, дьону-сэргэни түмпүт, тэрийбит сүрүннээччи киһинэн «Саргы Түһүлгэтэ» норуот айымньытын уонна култуура киинин сынньалаҥы тэрийиигэ нэһилиэнньэни кытта үлэҕэ салаатын испэсэлииһэ, СӨ култууратын туйгуна, Покровскай куорат бэрэстэбиитэллээх уорганын V-с ыҥырыылаах сэбиэтин дьокутаата Татьяна Павлова — Луна буолар. Биир киһи санныгар дьоһуннаах үлэ.
Татьяна Павлова – Луна бастатан туран тапталлаах кэргэн, амарах ийэ, олох бары кэрэтин кэрэхсиир иэйиилээх кэрэ аҥар, ис уйулгутунан аһыныгас, үтүө санаалаах сырдыгынан сыдьаайар кэрэ киһи. Кинини кытта сааскы маҥнайгы кэрэ бырааһынньыгы көрсө кэпсэттим.
— Татьяна, ааҕааччыларга кимтэн кииннээххин, хантан хааннааххын билиһиннэр эрэ.
— Дьиэ кэргэммэр биһиги оҕолор түөрпүт. Дьиҥинэн, мин олоҕум суола биир кэрэхсэбиллээх — ийэлээх аҕабар төрөппүт кыыстара буолбатахпын, оҕолоро суох буолан миигин кырабар иитэ ылбыттар эбит. Мин кэннибиттэн икки уол уонна кыыс оҕоломмуттара. Төрөппүт ийэбин олус соһуччу былырыын көрсүбүтүм, билсибитим. Ииппит ийэм, хомойуох иһин, 2001 сыллаахха олохтон туораабыта. Аҕам баар, этэҥҥэ олорор, барыта үчүгэй. Ийэлээх-аҕам өрүү күнү күннээн үлэлэригэр буолаллара, онон мин ыал улахан оҕото буоламмын барытын сатыахтааҕым, оҥоруохтааҕым. Баҕар, онтон саҕаламмыта буолуо, олоххо көхтөөх суолу тутуһуум. Кыра бырааттарбар, балыспар өрүү холобур буолан инники сылдьарга, ону таһынан эбээлээх-эһээбэр көмөлөһөргө дьулуһарым. VII кылааска дылы Покровскайдааҕы 2-с №-дээх оскуолаҕа үөрэммитим. Онтон кылааһым оҕолоро инники олохторун эрдэттэн былаанныылларын көрөн, кинилэри батыһан, Покровскайдааҕы 1-кы №-дээх оскуола физико-математическай кылааһыгар көһөн ситиһиилээхтик бүтэрбитим.
— Эйигин олоххо олус көхтөөх киһи диэн билэбит, сүрүн үлэҥ таһынан уопсастыбаннай үлэни хайдах дьүөрэлиигиний?
— Оскуола саҕаттан туйгуннук, үчүгэйдик үөрэммитим, тэрээһиннэргэ куруук көхтөөх буоларым, барытыгар кыттан иһэрим. Бастаан «Саргы Түһүлгэтэ» КК үлэлии киирэрбэр Анастасия Павлова миигин бэлиэтии көрбүтэ. Онтон айымньылаах үлэбин Светлана Удариналыын саҕалаабытым, итини сэргэ Андриан Егоровтыын күн бүгүнүгэр диэри үлэлии сылдьабыт. Биһиги Покровскайга «Сүрэх сылааһа» («Тепло сердец») диэн дьахталлар кулууптарын 6 сыл анараа өттүгэр саҕалаан тэрийиибити дириэктэрбиттэн Лариса Владимироваттан саҕаламмыта. Лариса Николаевна биирдэ «Эйиэхэ бэйэҥ куруһуогуҥ, түмсүүҥ, холбоһугуҥ баар буоллаҕына эн өйүҥ-санааҥ эмиэ сааһыланыа» диэн олус ылыннарыылаахтык, туомтуу баайан кэриэтэ, эппитэ. Ити иннинэ дьахталлар түмсүүлэрин тэрийии туһунан улаханнык санаабар уурбатэтим. Онтон дьүөгэлэрбин Лариса Пахомовалыын, Саргылана Поповалыын, Нина Кельцевалыын, Яна Николаевалыын о.д.а кытта Ийэ күнүн тэрийэн ыыппыппыт, ол кэмтэн ыла саҕаланан кэҥээн-тэнийэн, үлэлээн-хамсаан барбыппыт. Миэхэ тапталлаах кэргэним Григорий туох-баар саҕалааһыммар, ыытар-тэрийэр үлэбэр өйөбүл-тирэх буолар. Ол иһин миэхэ олус чэпчэки, дьиэ кэргэним миигин олохпор, үлэбэр эргиччи өйүүр—өйдүүр,онтон ордук табыллыы туох баар буолуой?!
— «Сүрэх сылааһа» кулууп, «Көмүлүөк» түмсүү туһунанэтэн аас эрэ.
— «Сүрэх сылааһа» кулууп кыттыылаахтара, дьүөгэлэрим түмсүүгэ кэллэхтэринэ ис-санааларынан дууһаларынан арыллаллар. Үгүстэрэ наар «дьиэ-үлэ-дьиэ» диэн өйдөбүлүнэн олорбуттар бааллар. Мин кинилэргэ үрдүк сыанаҕа тахсарга, бэйэлэрин дьыалаларын арыйарга, бэйэлэригэр итэҕэйэллэригэр көмөлөһөбүн. Итинтэн кинилэр санаалара күүһүрэн талбыт хайысхаларыгар сайдан бараллар. Кулуупка кэллэхтэринэ бэйэ-бэйэлэрин кытта алтыһаллар-кэпсэтэллэр, хардарыта көмөлөсүһэллэр, биир тылынан эттэххэ — сайдаллар. Оттон «Көмүлүөк» түмсүү 60саастарын ааспыт эбээлэр түмсүүлэрэ, бу бэйэм идиэйэм. Ханна да кэлбэт-барбат, дьиэлэригэр олорор дьончуҥкуйбаттарын туһугар үлэни тэрийиэхтээхпит. Биллэрии таһаарбыппытыгар ыҥырыыбытын ылынан 33 киһи кэлбитэ. Хас өрөбүл күн көрсүһүүлэри, араас тэрээһиннэри тэрийэбит. Холобура, 40 мүнүүтэ устата хамсаныынан эмтэнэр дьарыктары толоробут. Ол кэнниттэн иккис дьарыкпыт — маастар-кылаастар, исписэлиистэри кытта көрсүһүүлэр буолаллар. Саастаах дьон быһыытынан ыарытыйаллар, ардыгар кыайан кэлбэттэр. Кылаабынайа, баҕалаах киһи олус элбэх эбит. Эйэҕэс эбээлэрбит биһиэхэ эмиэ сүбэ-ама биэрэн сүҥкэн көмөлөөх дьон буоллахтара, онон биир сүбэнэн сыыйа сайдан иһиэхпит дии саныыбын.
— Татьяна, эн аны Покровскай куорат бэрэстэбиитэллээх уорганын V ыҥырыылаах сэбиэтин дьокутаата буолаҕын эбит дии?
— Покровскай куорат мин төрөөбүт эрэ дойдум буолбакка, бу мин дьиэм, бу мин киэн туттуум. Онон Покровскайбар туох баар үчүгэйи, олоххо көхтөөх, сырдык санаалаах дьону-сэргэни, үтүөнү, кэрэни, сырдыгы эрэ көрөбүн. Норуоттан талыллан дьокутаат буоламмын туһааннаах уокурукпар үлэни-хамнаһы ыыта сатыыбын. Кыһалҕа өрүү баар, санаа хоту барыта табыллан испэт, ол да буоллар, олоххо көхтөөх дьон баар буолан хамсааһын тахсар. Мин дьокутаат үлэтин бастаан атыннык саныырым. Билигин сессияларга кыттан дьон-сэргэ кыһалҕатын быһаарсар боппуруостары көрүү, куорат дьаһалтатын толорор уорганын үлэтин хонтуруоллааһын, араас сокуон аакталарын, нуорма докумуоннарын ылыныы — дьокутаат быһыытынан үлэм сүнньэ буолар.
— Олох уонна дьол диэн эн санааҕар тугуй?
— Олох диэн мин өйдөбүлбэр тыйаатыр, оонньуу. Мин үлэм, олоҕум оонньуу курдук. Оттон олох хас биирдии хамсаныыта – түгэн. Бу ааһан эрэр күнүм туох түгэннэри бэлэхтээтэ диэн киэһэ аайы ырытан санааччыбын. Биһиги үлэбит кэрэхсэбиллээҕэ олус элбэх: хас күн аайы саҥа дьону кытта билсии, саҥаны-сонуну айыы. Ис туругуҥ, саныыр санааҥ бөҕөх буолара, бигэ туруктааҕыҥ мин санаабар дьол дэнэр. Үлэҕэ табыллыы, барыта санаа хоту буолуута – эмиэ дьол. Ону таһынан, чугас дьоҥҥун кытары мэлдьи өйдөһүү, өйөһүү баара — дьол.
Бу курдук өрүү дьон ортотугар сылдьар тэрийээччи, түмээччи Татьяна Павлова-Луна үрдүк сыанаттан көрөөччүлэргэ дьоро киэһэлэри иилээн-саҕалаан ыытар тэрээһиннэрэ бэйэтин курдук чаҕылхай буоллуннар! Бу сааскы маҥнайгы кэрэ бырааһынньыгынан, Дьахталлар Аан дойдутааҕы күннэринэн эҕэрдэлээн туран Татьянаҕа өссө саҥа ситиһиилэри, дабайыылары баҕарабын!
Уйбаан УЙГУУРАП,
хаартыскалар Татьяна Павлова тус архыыбыттан туһанылыннылар.