Улууспутугар Тыа хаһаайыстыбатын сыла түмүктэнэн эрэр. II-с Дьөппөҥҥө Самыртай сыһыытын хоһуун, үлэһит дьонун чиэстээтилэр. «Тыа хаһаайыстыбатын сайдыыта – уйгулаах олох төрдө» диэн Сахабыт сиригэр Үлэ, Хаҥалас улууһугар Тыа хаһаайыстыбатын сылларын түмүктүүр тэрээһин чэрчитинэн Тиит Эбэ, Хоточчу, Күөрдэм үрүҥ илгэни үрүлүтээччилэрэ, эмис эти дэлэтээччилэрэ сыралаах үлэлэрэ сыаналанар дьоро күнүгэр муһуннулар.
«Октябрь 50 сыла сопхуос» тыа хаһаайыстыбатын производственнай кээпэрэтиибин Тихон Скрябин хорутуулаахтык салайар. Бүгүҥҥү күн II-с Дьөппөҥҥө кэтэх хаһаайыстыбаларга 229 ынах сүөһү баар, «Октябрь 50 сыла сопхуос» ТХПК 320 ынах сүөһүнү иитэн туруорар. Уопсайа – 549 төбө баар. Сылгы ахсаана кэтэх хаһаайыстыбаларга — 459 төбө, бааһынай хаһаайыстыбаларга – 413 төбө. Нэһилиэккэ уопсайа 872 төбө сылгы хаһыыга сылдьар.
Үөрүүлээх тэрээһини А.М.Сидорова аатынан «Ситим»култуура Киинин дириэктэрэ Саргылаана Федорова иилээн-саҕалаан ыытта. Самыртай хочотун «Октябрь 50 сыла сопхуос» үлэһит дьонун, XX-с үйэҕэ чулуу көрдөрүүлэрин киэн тутта билиһиннэрдилэр. Билигин саҥа үйэ сайдыытын хаамыытынан, өрөспүүбүлүкэ өйүүр программалара олоххо киирэннэр тыа сирэ иккис тыыны ылан, саҥа производственнай, потребительскай кээпэрэтииптэртэриллэн үлэлии-хамныы сылдьаллар. Бүгүҥҥү күн «Хаҥалас-Агрохолдинг» ТХПК үс рекордсмен үүт туттарааччылары ойуччу тутан чиэстээтилэр. I-кы Дьөппөнтөн Наталья Слепцова 13 туонна 767,4 кг үүтү, Хоточчуттан Татьяна Яндреева – 6 тн 212, 3 уонна II-с Дьөппөнтөн Мария Винокурова — 6 т 329,9 кг туттаран бастыҥтан бастыҥ көрдөрүүнү ситистилэр.
Наталья Слепцова, I-кы Дьөппөнтөн бастыҥ үүт туттарааччы:
— Мин холмогор боруода 7 ыанар ынахтаахпын, саас муус устар ыйтан саҕалаан үүтү туттараран барабыт. Онтон күһүн сэтинньи бүтүөр дылы туттарабыт. Күҥҥэ иккитэ ыыбыт, сарсыарда ахсын туттарабыт. Ынахтарбытын кэргэмминээн көмөлөөн ыыбыт, -диэн сэмэйдик хоруйдаата бастыҥ ыанньыксыт.
Тэрээһиҥҥэ элбэх киһи кытынна, Хаҥалас улууһун тыатын хаһаайыстыбатын департаменын салайааччыта Андрей Архипов, Хаҥалас улууһун ветеринариятын дьаһалтатын салайааччыта Александр Николаев, фермерскэй хаһаайыстыба салайааччыта Сергей Латышев үтүө баҕа санааларын эттилэр.
«Октябрь 50 сыла сопхуос» ТХПК бэрэссэдээтэлэ Тихон Скрябин санаатын маннык үллэһиннэ:
— Маннык тэрээһини иккис төгүлүн ыытан эрэбит. Тиит Эбэ, Хоточчу, Күөрдэм үүт туттарааччылара сылбытын түмүктүүбүт. Үгэс курдук бастыҥ көрдөрүүлээхтэри чиэстиибит. Быйылгы үүккэ былааммытын толордубут. 120-чэ ыанар ынах кыстыкка киирэн турар. Инникитин үлэбитигэр былааммыт элбэх, ол курдук биирдии ынахтан үүтү ыамын көрдөрүүтүн улаатыннарарга биир кэлим үлэни ыытыахпыт. Манна саҥалыы тииптээх хотон, арыы сыаҕын тутарга былааннанабыт. Тыа хаһаайыстыбатын араас хайысха үлэлэригэр эдэр ыччаты сыһыарарга үлэлэһиэхпит.
Быйылгы 2023 сыл оҕуруот аһын үүннэриигэ көрдөрүүтэ куһаҕана суох. Ол курдук, хортуоппуйу 17 га ыһан 241 т үүнүүнү, хаппыыстаны 7 гектарга үүннэрэн 170 туоннаны хомуйары ситистилэр. Өр сыллаах үүнээйиниүүннэрии култууратынан аҕыйах сылтан бэттэх Саха өрөспүүбүлүкэтин агропромышленнай комплексын Бочуоттаах үлэһитэ бэлиэни ылбыт Егор Лебедев дьарыктанар. Егор Семенович хаһаайыстыбата 48 га сиртэн 500 туонна сенаһы ылла. Урукку тыа учаастактара, бастакы артыаллар, колхуостар тэриллибит сирдэрэ умнуллан хаалбакка, билигин суол-иис оҥоһуллан үгүс дьон кэтэх хаһаайыстыба тэринэргэ сөргүтэн эрэллэрэ хайҕаллаах дьыала. Сыспай сиэллээх сылгыны, хороҕор муостаахсүөһүнү көрөр кэтэх хаһаайыстыбалар элбээн иһэллэрэ үөрдэр. Ол курдук II-с Дьөппөн тыаларыгар — Ытыкка, Чаппараайыга, Күөл оннугар, Күбүнүгэ, Улуу сыһыыга, Куудагыга, Нуочахаҕа ынах – сылгы сүөһүнү тутааччылар баар буолбуттар.
Бу тэрээһиҥҥэ Ил Түмэн биэс дьокутаата тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин чилиэннэрэТихон Скрябин, Сергей Сивцев, Ньургуйаана Заморщикова, Эдгар Константинов уонна бүддьүөт кэмитиэтин чилиэнэ Олег Марков кыттыыны ыллылар. Норуот дьокутааттара элбэх сонун этиилэри истэн баран, маннык тыа сирин үлэһит дьонун кытта олохтоох аһы-үөлү оҥорон таһаарыыга, үлэни тэрийиигэ, ыччат дьону тыа сиригэр аҕалыыга онтон да атын боппуруостары миэстэтигэр быһаарар сүбэлэри ыытыахха наада диэн түмүккэ кэллилэр.
Үөрүүлээх тэрээһини саха эстрадатын тыйаатырын артыыһа, “Үрдэл” национальнай бириэмийэ кыайыылааҕа, ырыаһыт Константин Степанов, ини-бии Николаевтар ааттарынан II-с Дьөппөн орто оскуолатыттан үҥкүү ансаамбыла «Дэйбиирдээх үҥкүүнэн”, А.М. Сидорова аатынан «Ситим» култуура Киинин үлэһитэ Майя Свинобоева кэрэ ис хоһоонноох ырыатынан тыа сирин туруу үлэһит дьонун эҕэрдэлээтилэр.
Уйбаан УЙГУУРАП.