Сэтинньи саҕаланыыта саха тылынан тахсар хаһыаттар үлэһиттэригэр анаан Дьокуускайга «Тыл уонна идэ» диэн форум аан бастакытын ыытылынна. Форум пленарнай мунньаҕа Национальнай бибилэтиэкэҕэ тэрилиннэ. Бу форум сүрүн сыала – төрөөбүт тылбытын харыстааһын, чөл хаалларыы.
Мунньахха тыл сайдыытын тула санаа атастаһыыта тэрилиннэ. Ол курдук, саха тиэрминнэрин сүрүн тосхоллорун туһунан филология билимин кандидата Федор Дьячковскай, «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов сурунаал уонна саха тылын үгэһин, «Полярная звезда» сурунаал бас эрэдээктэрэ Владислав Доллонов тиэрминнэри саха тылыгар туттуу, ГЧИ институтуттан Василий Бочкарев саха тылын төрүт корпуһун оҥоруу сонуну киэҥник тарҕатыы үлэһиттэригэр туһатын туһунан киэҥ хабааннаах иһитиннэриилээх кытыннылар.
«Тирэх тылдьыт» таҕыста
Тэрээһин биир үөрүүлээх түгэнинэн “Сахабэчээт” иһинэн тахсыбыт «Тирэх тылдьыт» сүрэхтэниитэ буолла. Анаан-минээн бэчээт үлэһиттэрэ туһаналларыгар диэн 500 экземплярынан тахсыбыт тылдьыты «Чолбон» сурунаал корректора Анна Прудецкая хомуйан оҥорбут.
— “Сахабэчээт” иһинэн “Забота-Арчы” уонна улуустар хаһыаттара, “Чолбон”, “Полярная звезда”, “Далбар Хотун” сурунааллар, “УлуусМедиа” сайт бааллар, элбэх ахсааннаах үлэһиттээхпит. Быйыл сайын элбэх хаһыаты ырытан көрөн баран, ыстатыйаны суруйууга олус элбэх киирии тыл туттулларын бэлиэтии көрдүм. Аны ону суруйуубут араастаһар – ким эрэ бэйэтинэн ыытар, ким эрэ сахатытар. Бары биир “Сахабэчээт” тэрилтэ үлэһиттэрэ буоларбыт быһыытынан, тыллары бары биирдик суруйуохтаахпыт диэн толкуйтан бу тылдьыт күн сирин көрдө. Сорох тыллары сахалыы дорҕооҥҥо сөп түбэһиннэрэн аһары сахатытартан туттуна түһэргэ сананныбыт. Тоҕо диэтэххэ, нууччаттан киирбит тыл сахалыы бэрт тиийимтиэ тылбааһа баарын үрдүнэн, сахатытан суруйар буоллулар. Холобур, “обязательный” диэн тылы “булгуччу” оннугар “эбэһээтэлинэй” диэн суруйар түгэннэрэ элбэх. Эмиэ ити курдук “интересоваться” диэн тылы “кэрэхсээ”, “сэҥээр”, “сэргээ” оннугар “интэриэһинэй” эбэтэр “бырдах” оннугар элбэхтик “кумаар” диэн саҥарар буоллулар. Биһиги ити курдук түгэннэртэн туоруурга дьулуһабыт. Биллэн турар, тылдьыты бэлэмниэхпит иннинэ үлэһиттэрбит ортотугар ыйытык ыыппыппыт. “Бизнес”, “регион”, “Россия”, “сквер” курдук сорох тыллары нууччалыы барыйаанынан таһаардыбыт”, — диэн ааптар Анна Прудецкая кылгастык санаатын үллэһиннэ.
“Ахсаантан — хаачыстыбаҕа”
Форум практическай чааһыгар тылы таба туттууга, тылбааска, ону сэргэ, хаһыакка үгүстүк тахсар алҕастарга дьарыгы «Чолбон» сурунаал эрэдээктэрэ Данил Макеев, корректор Анна Прудецкая ыыттылар.
Улуус хаһыаттарыгар биир кэтэһиилээх уонна суолталаах түгэнинэн биллэр биир идэлээхпит, отучча сыл «Эҥсиэли» хаһыат кылаабынай эрэдээктэринэн үлэлээбит Владислав Касьянов, “Ахсаантан — хаачыстыбаҕа” диэн 2021-2022 сс. тахсыбыт сахалыы тыллаах улуус хаһыаттарын ырытыыта буолла.
Владислав Гаврильевич сыл аҥарын устата 14 хаһыаты дириҥник хорутан ырыппыт. Ол курдук, бэчээттэммит матырыйааллары ахсааннарыттан саҕалаан тематикатынан, жанрдарынан арааран көрбүт. Уопуттаах хаһыаччыт туора киһи хараҕынан көрөн-ааҕан ырыппыта биһиэхэ, үлэлии сылдьар дьоҥҥо, олус туһалаах буолла. Кини хас биирдии алҕаһы-сыыһаны булан ыйда, ону сэргэ, холобур буолар матырыйааллардаах хаһыаттары эмиэ бэлиэтээтэ. Биллэн турар, нэдиэлэҕэ биирдэ тахсар хаһыакка жанр арааһа кэмчитэ, аналитическай матырыйаал, фельетон төрдүттэн суоҕа ыйылынна. Инникитин аналитикаҕа үлэлэһэр сорук барыбытыгар турар диэн «Сахабэчээт» ГАТ генеральнай дириэктэрэ Ньургуйаана Стручкова эмиэ чопчулаан этэн турар. Онон, улуус хаһыаттара ааҕааччыларыгар анаан, кэм ирдэбилигэр эппиэттэһэн сайдар-үүнэр иэннэрэ киэҥ.
Ольга Гермогенова.