Убайбыт, таайбыт барахсан

Ытыктыыр убайбыт, таайбыт барахсан, аан дойдуга биллэр учуонай Никита Гаврилович Соломонов бу ый 20 күнүгэр Орто дойду олоҕуттан барбыта 40 хонуга туолла. Хараастабыт, суохтуубут…

Никита Гаврилович  1929 сыллаахха балаҕан ыйын 27 күнүгэр  Хаҥалас улууһун билиҥҥитэ Тумул нэһилиэгин  Хайа Баҕа диэн сиригэр күн сирин көрбүтэ. Дьиэ кэргэммитигэр биэс оҕо этибит. Никита кыра эрдэҕиттэн  билиигэ-көрүүгэ тардыһыылааҕа, элбэҕи ааҕара, билэрэ. Аҕабыт Гаврил Семенович 4-с малдьаҕартан төрүттээҕэ.1939 сыллаахха колкуос бэрэссэдээтэллэрин куурсугар үөрэнэн «Үрдүк Хайа» холхуоһу салайбыта сэриигэ доруобуйатынан ылбатахтара, ол оннугар кэргэнин кытары Булуҥ оройуонугар үлэ фронугар ыыппыттара.  Сэрии кэнниттэн дойдутугар эргиллэн  Покровскайга хомунаалынай хаһаайыстыбаҕа тутуу биригээдэтигэр, ийэбит Дарья Николаевна иистэнньэҥинэн  үлэлээбиттэрэ. Онон биһиги Покровскай оскуолатыгар үөрэммиппит.

Никита Гавриловичпыт олоҕун бүтүннүүтүн наукаҕа анаан дьоһун, кимиэхэ баҕарар холобур буолар  олоҕу олорон ааста. Эрдэ үлэһит буолбута.  Кэргэнэ Римма Константиновналыын Сережа, Таня диэн  оҕоломмуттара. Биһиги кинилэргэ сотору-сотору сылдьар буоларбыт, биһиэхэ эмиэ кэһиилээх  кэлэллэрэ. Кийииппит минньигэс бурдук аһы астыыра, тэллэйдиирин сөбүлүүрэ. Убайбыт чугас дьонугар олус болҕомтолооҕо. Аҕата ыалдьыбытыгар Покровскайга көрсө тахсара, көмөлөһөрө. Биһиги кыра уолбут Ганя кинилэргэ олорон  художественнай училищеҕа үөрэммитэ. Мин Новосибирскайга эргиэн институтугар үөрэнэрбэр литературанан хааччыйара. Кыра эрдэхпинэ миэхэ Москваттан Тамара диэн хараҕа арыллар-сабыллар куукуланы аҕалбытын  күн бүгүҥҥэ диэри астына ахтабын.Онтон ыал буолан олорбуппут 50 сылыгар  оруобуна ол даатабытыгар кэлэн соһуппута баара.

Биһиэхэ Кыһыл Үрүйэҕэ сотору-сотору кэлэрэ, кэргэммин Анатолий Федотовичтыын олус тапсаллара. Олоҕун айылҕа, тулалыыр эйгэ харыстиабылыгар анаабыт киһи буолан Булууска дьиэ кэргэнинэн үлэлиир буолбуппутугар үөрбүтэ. Олохтоох оскуолабытыгар хас да сыл оҕолорго сайыҥҥы экологическай лааҕыр үлэлиир. Онно кини  эдэр аспираннарын, устудьуоннарын, ону сэргэ биллиилээх учуонайдары аҕалан оҕолору кытары үлэлиирэ. Оскуолабыт  оҕолоро онон араас НПК-ларга кыттан ситиһиилэрэ элбэх.

2018 сыллаахха «Булууска» экологическай ыллык арыллыбыта. Биология Институтун  научнай үлэһиттэрэ кэлэн чинчийии үлэтин ыытан сэдэх үүнээйилэр баалларын, харыстаныах тустаахтарын  бигэргэппиттэрэ. Дойдутугар олус бэриниилээҕэ, оҕолору, ыччаттары айылҕа харыстабылыгар, Сир ийэ историятын чинчийиигэ элбэх хайысхалаах уһуйара, сырыыны-айаны да кыайар этэ.  Кэлин сааһырыыта барарыгар-кэлэригэр улахан уолбут Анатолий  тиэйэ сылдьарыттан астынара. Былырыын аймахтар буолан Тумулунан, Батамаайынан, Тиит Арыынан сылдьан кэлбиппит. Тумулга түмэл үһүс хоһо арыллыытыгар, улууска бастакы Соломоновскай ааҕыыларга кыттыбыта. Хайа Баһын аннынан алаадьы уурдарбыта. Тиит Арыы оскуолатын 125 сылыгар ыалдьыттаан астынан, Үөдэйгэ, Ой Мурааҥҥа үлэлээн кэлбитэ.

Никита Гаврилович үтүөкэн олоҕу олорон ааста. Ол туоһутунан бар дьоно тиһэх суолугар атаарыыта буолта. Бары күүс-көмө, өйөбүл буолбут дьоҥҥо, тэрилтэлэргэ, дьиэ кэргэн, Соломоновтар аймах аатыттан махтанабын!

Бииргэ төрөөбүт балтыта,  үлэ бэтэрээнэ Дарья Константинова.