Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат
Эчи элбэҕин! Ол иһигэр Емельяновтартан 2, Петровтартан 9 (балар урут Иһит буолаһыгар сурулла сылдьыбыттар), Авеловтартан – 2 (бу аймахтан билигин Кытыл Дьураҕа ким да суох), Мордовскойдартан – 3, Сакердоновтартан – 2, Христофоровтартан -2. Биэс өлбүт саллаат ханна хараллыбыта биллибэт…
Бу курус сыыппара улууспут 1995 сыллаахха тахсыбыт Өйдөбүнньүк кинигэтигэр киирэ сылдьар. Ити аата биир нэһилиэктэн отут киһи буоллаҕына, улууска хаһый? Биир эмэ буойун кырамтата бу 80 сыл устата көстүбэтэҕэ сүрүн.
Суруллубукка эргиллиэхпит дуо?
1995 сыллаахха Хаҥалас улууһун дьаһалтата, улуустааҕы бэтэрээннэр сэбиэттэрэ «Книга памяти» диэн Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыбыт буойуттары, тыыл бэтэрээннэрин испииһэктээн 112 страницалаах кинигэни биһиги типографиябытыгар бэчээттээн таһаарбыта. 2000 сыллаахха кинигэ иккис туома күн сирин көрбүтэ. Бу билигин олус сыаналанар кинигэлэри сэрии кыттыылааҕа I-Малдьаҕартан фроҥҥа ыҥырыллан барбыт Михаил Николаевич Соколов байыаннай хамыһаар Ион Родионович Ядрихинскай өйөбүлүнэн, сэттэ киһилээх хамыыһыйанан бэтэрээннэр испииһэктэрин нэһилиэктэринэн архыыптан ирдэһэн үлэлээн сыралаах үлэтинэн түмэн таһаарбыта. Ким сэриигэ Кыайыыны уһансыбыт дьонун-сэргэтин билиэн баҕарар аан бастаан бу Өйдөбүнньүгү билсэр. Соколовтаах фронтовиктар хаһан, ханна төрөөбүттэриттэн саҕалаан сэриигэ ыҥырыллыбыттарын, туох чаастарга сулууспалаабыттарын, бойобуой наҕараадаларын, өлбүттэр ханна көмүллэ сыталларын, төннүбүттэн хас сыллаахха дойдуларыгар эргиллибиттэрин, олохтон барбыттарын ыйбыттара олус бэрт. Бу кинигэлэри саллааттарбыт оччотооҕу олоро сылдьыбыт сирдэрин ааттарынан ыҥырыллыбыттара ыйылла сылдьар. Онон билигин көрөр буоллахха, ону учоттуур ирдэнэр.
Кытыл Дьурабар сыһыаннааҕы эттэхпинэ, манна олорбут уонна сэрии толоонугар охтубут 94 буойунтан (Иһиттэргэ киирэ сылдьар дьаам дьонун ааҕан туран) 23 Петровтар бааллар, олортон 9 киһи сураҕа суох сүппүттэр кэккэлэригэр киирэ сылдьар, иэдээн дии… Оннук хааллахтара, үйэлэргэ. Арай биирдэрэ эмиэ ити Булгунньахтаах Илья Алексеевы Волгоград сэрииттэн өлбүт буойуттары ирдэһээччилэр курдук үтүө санаалаах дьон таба тайанналлар диэн эрэниэҕи баҕарыллар даҕаны, ыарахан. Ирдэһиэххэ баар этэ, аныгы интернет үйэтигэр.
Людмила Аммосова.