Россия бааһынай хаһаайыстыбаларын (фермердэрин) уонна тыа хаһаайыстыбатын кээпэрэтииптэрин Ассоциациятын (АККОР) XXXVI сийиэстэрэ дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москуба куоракка кулун тутар 4-5 күннэригэр буолан ааспыта.
Тыа сирин туруу үлэһит дьонун улахан мунньахтарыгар сылдьан кэлбит, улууспут бааһынай хаһаайыстыбаларын уонна тыа хаһаайыстыбатын кээпэрэтииптэрин Ассоциациятын бэрэссэдээтэлэ, Өктөм хортуоппуй үүннэрээччитэ Розалия Петрованы көрсөн кэпсэттим.
— Розалия Романовна 36-с сийиэскэ Сахабыт сириттэн уонна чуолаан Хаҥалас улууһуттан хас дэлэгээт кыттыыны ылла?
— Сийиэс пленарнай мунньаҕар дойдубут 70 эрэгийиэниттэн 900 дэлэгээт кыттыыны ылла. Саха сирин 30 киһилээх дэлэгээссийэтин СӨ бааһынай хаһаайыстыбаларын уонна тыа хаһаайыстыбатын кээпэрэтииптэрин Ассоциациятын бэрэсидьиэнэ, “Саха сүөһүтэ” хааһына тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Александр Артемьев салайан илдьэ сырытта.Биһиги улууспутуттан миигин кытта Өктөмтөн сүөһү иитиитинэн уонна хортуоппуй үүннэриитинэн дьарыктанар Наталья Ноговицына, Хоточчуттан сүөһү уонна сылгы иитэр бааһынай хаһаайыстыбалаах Эдуард Варламов буолан сырыттыбыт.
— Туох сүрүн боппуруостары дьүүллэстигит?
— Үгэскэ кубулуйбут дойду таһымнаах тэрээһиҥҥэ үлэ үөрүйэхтэрин үллэстии, агробырамыысаланнас кэлим тирээн турар кыһалҕалаах ыйытыктарын ырытыһыы, бааһынай хаһаайыстыбалар сайдар кыахтарын тобулуу буоллулар. Биир тутаах дьүүллэһиинэн бааһынай хаһаайыстыбалар, дохуоттаах буолууларын тула кэпсэтии буолла. Сийиэс кыттыылаахтара туораахтаах култуураны тас дойдуга таһаарыыттан барыс ылалларыгар тас эргиэн нолуога киириитэ долгутарын этиннилэр. Дэлэгээттэр бу сырыыга эмиэ Россия бааһынай хаһаайыстыбалара тас дойдулар икки ардыларынааҕы ырыынакка доруобай күрэстэһии инниттэн, ити нолуогу киллэрии наадата суоҕун ыйдылар.
Үлэһит илии тиийбэтин кыһалҕата бүтүн дойду үрдүнэн баар. Тыа хаһаайыстыбатыгар үрдүк үөрэҕи бүтэрбит эдэр исписэлиистэри уонна практиканнары кыра хаһаайыстыбаларга үлэлэтэ таһаарыы олус уустугун бэлиэтээтилэр. Практикаҕа барыы үгүс квотата бөдөҥ агрохолдиннарга тиксэринэн, үлэһиттэри анаан ыытыыга ол тэҥэ суох балаһыанньаны үөскэтэрин эттилэр.
— Отчуоту, докумуоннары толоруу туһунан туох кэпсэтии буолла?
— Олус суолталаах тиэмэнэн бааһынай хаһаайыстыбалар, араас судаарыстыбаннай иһитиннэрэр ситим (ФГИС) нөҥүө аһара элбэх отчуот ирдэнэрин, сийиэс кыттыылаахтара маны судургутутарга биир платформа оҥорорго туруорустулар. Элбэх кэпсэтиилэр буоллулар, ол иһигэр судаарыстыба өйөбүлүн ыларга харгыстар, чуолаан чэпчэтиилээх кирэдьииттэри ылыыга уонна тыа хаһаайыстыбатын култуураларын тас дойдуга таһаарарга саҥа нолуоктар көрүҥнэрин киллэрии кыһалҕата баарын көтөхтүлэр.
— Мунньах таһынан хаһаайыстыбаларга сырыттыгыт дуо?
— Сергей Есенин дойдутугар Константиново сэлиэнньэтигэр мүөттээх ыҥырыалар түмэллэригэр, “Вакино Агро” ХЭТ үүт комплексыгар, Рязань куоракка сылгы иитэр Бүтүн Россиятааҕы научнай-чинчийэр институкка, онтон да атын хаһаайыстыбаларга сырыттыбыт, уопут ыллыбыт. Сорох хаһаайыстыбаларга бириэмэ кэмчитинэн кыайан сылдьыбатыбыт.
Сийиэс түмүктэниитэ үгэс курдук АККОР, Судаарыстыбаннай Дуума, Федерация Сэбиэтэ, РФ тыа хаһаайыстыбатын уонна Оборона министиэристибэлэрин наҕараадаларын туттардылар. Биһиги улууспутуттан Эдуард Варламовка Федерация Сэбиэтин Махтал суругун Сойуустар Дьиэлэрин холуонналаах саалатыгар үөрүүлээх-быһыыга майгыга туттардылар, — диэн бэрт үтүө сонуннаах Розалия кэпсэтиини түмүктээтэ.
Россия бааһынай хаһаайыстыбаларын уонна тыа хаһаайыстыбатын кээпэрэтииптэрин Ассоциацията дойдубутугар тыа сиригэр дьоҕус хаһаайыстыбалар интэриэстэрин көмүскүүр соҕотох структуранан биллэр. Кини сүрүн соругунан Россия бааһынай хаһаайыстыбаларын уонна кээпэрэтииптэрин интэриэстэрин уонна бырааптарын көмүскээһин, тыа сирин олохтоохторун олохторун уонна үлэлиир усулуобуйаларын тупсарыы, экэниэмикэ уонна уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй олоххо пиэрмэрдэр оруолларын үрдэтии буолар. Уустук айылҕалаах Сахабыт сирин тыахаһаайыстыбатын туруу үлэһиттэрэ хайдахтаах да дойду үрдүнэн ыктарыылаах кэмнэригэр дьүккүөрдээх сыраларынан, бэйэ олохтоох аһын оҥорон таһаараннар чөл олоҕу, чэгиэн туругу, бигэ кэскили түстүүллэр!
Уйбаан УЙГУУРАП.
Хаартыскалар Розалия Петрова тус архыыбыттан туһанылыннылар.