Нэһилиэктэргэ
Тумул нэһилиэгин быйылгы ыһыаҕа Елизар Афанасьевич Христофоров төрөөбүтэ 90 сааһыгар ананан ыытылынна. Елизар Христофоров — Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, «1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээл хаһаайына. Тумуллааҕы партийнай тэрилтэ сэкирэтээринэн, нэһилиэк, Орджоникидзевскай оройуон депутатынан талыллан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.
Елизар Афанасьевич 1934 сыллаахха от ыйын 13 күнүгэр 4-с Малдьаҕар нэһилиэгэр «Молотов» холкуоска төрөөбүтэ. Аҕата Афанасий Кузьмич, ийэтэ Матрена Яковлевна Христофоровтар. Бииргэ төрөөбүттэр төрдүөлэр.
Биир дойдулаахтарын биир сомоҕо оҥорон, салайар-тэрийэр талааннаах, сатабыллаах салайааччынан өр кэмнэргэ «Орджоникидзевскай» уонна «Тиит Арыы» сопхуос Тумуллааҕы отделениетыгар үлэлээбит Елизар Афанасьевич Христофоров буолар. Кини ыйыытынан-кэрдиитинэн Тумул нэһилиэгэ биир бастыҥ үлэлээх отделение этэ. Улахан болҕомтотун тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар уурара. Кини салайар кэмигэр нэһилиэнньэ улахан аҥаара ынах, сылгы иитэллэрэ. Сынньалаҥы-үлэни тэҥҥэ дьүөрэлээн бастыҥ көрдөрүүлээх үлэһиттэр дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москва куоракка күүлэйдээн-сынньанан кэлэллэрэ.
Елизар Афанасьевич дьоҥҥо үтүө сыһыанынан бар дьонун махталын ылбыт оһуокайдьыт, тойуксут, алгысчыт, тамада курдук дэгиттэр талааннаах киһи этэ. Уопсай дьыала тула, тустаах соруктары, сыаллары быһаарыыны тула сомоҕолоһууну тэрийии кини биир бастыҥ хаачыстыбатынан буолар. Оҕо-аймах дьиэлэриттэн тэйбэккэ үөрэнниннэр диэн Тумулга оскуола тутулларыгар аан бастакынан ол саҕана элбэх харчыны, 10 тыһыынча солкуобайы, кини салайар хортуоппуй үүннэрэр биригээдэтэ үп уган саҕалаабыта.
Елизар Афанасьевич олоҕун аргыһа Евдокия Николаевна Павлова үлэ, тыыл бэтэрээнэ, «Үлэҕэ килбиэнин иһин», «В.И. Ленин төрөөбүтэ 100 сыла» мэтээллэр хаһаайына, коммунистическай үлэ удаарынньыга, социалистическай күрэхтэһии кыайыылааҕа, Саха АССР бастыҥ ньирэй көрөөччүтэ ааты ыла сылдьыбыта.
Ыһыах күн Елизар Христофоровка анаммыт «Үтүө киһи аата үйэлэргэ умнуллубат» диэн кинигэ сүрэхтэниитэ буолла.
“Тумул Боотур” күрэхтэһии сүрүн спонсордарынан Христофоровтар аймахтара буоллулар. Кэлбит ыалдьыттары үтэһэлээх этинэн уонна ис миининэн күндүлээтилэр. Бу күрэххэ барыта тоҕус уол кытынна. Маҥнайгы миэстэни Егор Свинобоев, күтүөт уол ылла, иккис — Никита Гаврильев, үһүс миэстэ Анатолий Иванов буоллулар, иккиэн Тумулга төрөөбүт-улааппыт уолаттар. Кыайыы үөрүүтүн билбит уолаттар туһааннааҕынан 25, 20, 15 тыһыынча солкуобай харчынан бириэмийэлэннилэр.
“Кэскиллээх ыччакка” анал бирииһи Юрий Федорович Федоров туруорда уонна Айсен Гороховка анаата, Христофоров Николай Иванович туруорбут “Көрөөччү биһирэбилэ” анал бирииһин Людмила Каженкина Дьулустаан Ноговицыҥҥа туттарда. Күүс-көмө буолбут аймахтарбытыгар уонна биир дойдулаахтарбытыгар махталбытын тиэрдэбит. Биһиги Елизар Афанасьевич Христофоров төрөөбүт дойдутун сайдыытыгар киллэрбит өҥөтүнэн киэн туттабыт. Кини туһунан нэһилиэгин дьоно уонна аймахтара бары истиҥ тылынан ахтабыт, саныыбыт.
Лидия Христофорова, Тумул с.